Гальванизация ж?не электрофорез ?дістері

Гальванизация – физиотерапевтический метод, при котором на тело пациента оказывается воздействие непрерывным электрическим током малой силы и напряжения.

Гальванический ток проникает в органы и ткани организма человека, стимулируя возникновение сложных физико-химических процессов.

Механизм действия гальванизации заключается в непрерывном воздействии электрического тока небольшой силы и напряженности на отдельные участки тела и кожных покровов пациента. При воздействии тока на организм человека в клетках изменяется баланс ионов, и происходят физические и химические трансформации.

Применение гальванизации приводит к таким эффектам:

• улучшение кровообращения и лимфообращения;
• возрастает уровень биологически активных веществ;
• происходит стимуляция обменных и трофических процессов;
• усиливается трофическая и регуляторная функция нервной системы;
• улучшается кровоснабжение головного мозга;
• нормализуется обмен веществ в головном мозге;
• происходит обезболивание;
• наблюдается седативный эффект;
• миорелаксирующее воздействие;
• активизируется секреторная функция желез;
• пролонгация воздействия психотропных средств (Седуксен, Галоперидол, Амизил);
• повышение общего уровня иммунитета;
• улучшение регенерации тканей.

Процедура гальванизации в физиотерапии может проводиться с различной дозировкой плотности, силы тока и по длительности воздействия. Для данного физиотерапевтического метода применяют ток невысокого напряжения (до 80 В) и незначительной силы (до 50 мА). Плотность тока варьируется от 0,01 мА/см2 до 0, 08 мА/см2.

Наиболее сильный ток применяют при терапевтическом воздействии на туловище и конечности (от 15 мА до 30 мА). При наложении электродов на область головы, лица, слизистых оболочек сила тока не превышает 5 мА.

Ток к телу пациента подводится при помощи электродов (свинцовые пластины толщиной до 1 мм, с влажной прокладкой, и подведенный к пластине шнур). Также электроды могут быть встроены в резервуар («ванночку»), применяемый для погружения в него части тела, требующей терапии. Гидрофильная прокладка и вода в резервуаре необходимы для предупреждения ожога кожных покровов пациента продуктами электролиза.

Электроды могут иметь прямоугольную форму, быть в виде полумаски (применение на лице), в виде «воротника» (для воздействия на верхнюю часть спины и надплечий), в виде воронки (для применения в области ушей), «ванночка». Также существуют полостные электроды для внутривлагалищного и ректального применения.

После закрепления электродов на теле пациента, или помещения части тела в «ванночку» запускается ток, и постепенно наращивается до достижения необходимых параметров. Процедура завершается постепенным уменьшением тока до его выключения.

Электроды могут быть наложены поперечно или продольно. Поперечное наложение способствует более эффективному воздействию на глубокорасположенные ткани. Электроды располагаются на противоположных участках тела, напротив друг друга. Продольное расположение обеспечивает воздействие на поверхностные участки тканей. Электроды накладываются на одну сторону тела.

После проведения 5-7 сеансов гальванизации состояние пациента может ухудшиться. Данный эффект обозначает положительный эффект от проведенных процедур.

Длительность процедуры составляет от 15 минут (при общем воздействии) до 40 минут (при местном воздействии). Терапевтический курс состоит из 10-20 сеансов гальванизации. Рекомендовано проведение процедуры ежедневно или через день. Прохождение повторного курса возможно через месяц.

Гальванизация является эффективным методом терапии таких неврологических заболеваний:

• поражение периферической и центральной нервных систем в результате травматического, токсического и инфекционного воздействия;
• неврозы;
• последствия травм спинного и головного мозга;
• неврит;
• нарушение кровообращения в спинном и головном мозге;
• рассеянный склероз;
• параличи, парезы;
• энцефалопатия;
• остеохондроз.

Также гальванизация широко применяется в таких областях медицины:

• кардиология;
• гастроэнтерология;
• урология;
• пульмонология;
• стоматология;
• ЛОР;
• хирургия;
• эндокринология;
• ортопедия;
• гинекология;
• косметология;
• дерматология;
• офтальмология.

Перед началом процедуры кожа пациента должна быть очищена. При наличии повреждений кожных покровов данные участки необходимо обработать вазелином, и покрыть ватой, резиной или клеенкой.

Электроды накладываются продольно (воздействие на поверхностные ткани) и поперечно (влияние на глубокие тканы и органы). Возможно расположение поперечно-диагонально.

При проведении процедуры больной занимает сидячее или лежачее положение. Электроды крепятся при помощи лейкопластыря, бинта, или небольших емкостей с песком.

Существуют различные методы применения гальванизации:

1. Общая. Применяется гидрогальваническая ванна, состоящая из четырех отдельных ванн с водой, в которые погружаются конечности пациента. Сила тока не превышает 30 мА.
2. Местная. Применяются 2-4 свинцовых электрода, которые накладываются на тело больного.
3. Обработкарефлекторно-сегментарных зон. Воздействие на паравертебральные участки позвоночника. Применяются электроды для воротниковой зоны и электрод «трусы». Сила тока начинается с 6 мА и наращивается постепенно до 16 мА (в течение нескольких сеансов).
4. Продольная гальванизация головы. Используется два электрода: один на лбу, другой в области затылка и шеи.
5. Метод Бургиньона. На сомкнутые веки пациента помещают кусочки марли, покрывают сверху круглыми металлическими пластинками, которые соединены с зажимом аппарата гальванизации. Второй электрод расположен под затылочным бугром. Волосы пациента обильно увлажнены.
6. Гальванизация области лица. На лицо пациента помещают электрод-«полумаску». Прилегание должно происходить в области подбородка, щеки и лба. Угол рта и глаз остаются свободными.
7. Применение процедуры при поражениях нервов верхних и нижних конечностей. При поражении верхних конечностей электроды накладывают на нижние шейные и верхние грудные позвонки, область предплечья. При терапии нижних конечностей область наложения электродов зависит от места поражения.
8. Камерные ванны. В зависимости от необходимого количества точек воздействия (количество конечностей) применяют одно-, двух-, трех- и четырехкамерные ванны.

Сочетание гальванизации с лекарственными средствами называется электрофорезом. Гальванический ток применяется для более результативного усвоения лекарственных препаратов организмом, и делает их воздействие эффективным и мягким.

Лекарственные растворы вводятся в организм через слизистые оболочки и кожные покровы под воздействием электрического поля. Наиболее эффективным является воздействие на волосяные фолликулы, протоки сальных желез, межклеточные промежутки и потовые железы.

В лекарственных препаратах, применяемых при электрофорезе, содержатся ионы (заряженные частицы), которые вводятся в организм различными электродами. Выбор электрода зависит от заряда ионов. Во время одной процедуры с разных точек воздействия могут вводиться различные вещества.

Процедура электрофореза является безболезненной, однако возможны дискомфортные ощущения в виде легкого покалывания в области наложения электродов.

Электрофорез рекомендован при таких неврологических заболеваниях:

Электрофорез может проводиться различными путями:

1. Через кожные покровы – электроды размещаются на коже пациента.
2. При помощи ванночек – в резервуар с встроенными электродами помещается раствор лекарственного вещества, и в данную «ванночку» помещается часть тела, требующая воздействия.
3. Полостным методом – раствор лекарственного препарата вводится ректально или во влагалище. Электрод также вводится внутрь. С наружной части тела крепится электрод, имеющий другую полярность (применяется для терапии болезней толстого кишечника и органов малого таза).
4. Внутритканевым методом – препарат вводится перорально, ингаляционно, внутривенно, электроды накладываются на пораженный орган или область (наиболее эффективно при болезнях органов дыхания).

В результате процедуры лекарственные вещества накапливаются в кожных покровах, и могут оставаться там от 12 часов до 20 суток. За счет этого обеспечивается более длительное воздействие препаратов, и медленное выведение их из организма.

Преимущество метода в том, что накопление лекарственного препарата происходит локально, не распространяя его на весь организм.

Концентрация лекарства в области применения в несколько раз превышает концентрацию при обычных способах ввода. Электрофорез позволяет ввести лекарства в области с нарушением микроциркуляции и кровообращения, куда обычно проникновение медпрепаратов затрудняется. Положительной чертой метода также является низкий уровень аллергических и побочных реакций.

Аппараты для гальванизации и электрофореза являются электронными выпрямителями переменного тока осветительной сети. Для проведения процедуры гальванизации применяются следующие приборы:

Аппарат для гальванизации и электрофореза ЭЛФОР

Применение гальванизации не рекомендовано в таких случаях и состояниях:

• индивидуальной непереносимости гальванического тока;
• наличии новообразований или подозрений на них;
• острых воспалительных заболеваниях;
• сердечно-сосудистые заболевания в тяжелой форме;
• острых гнойных заболеваниях;
• системных заболеваниях крови;
• выраженном атеросклерозе;
• экземе, дерматите;
• лихорадочных состояниях;
• заболеваниях кожных покровов;
• повреждениях кожи;
• нарушенной чувствительности кожи;
• во время беременности;
• при кахексии.

источник

Дәрі-дәрмектік электрофорездегеніміз тұрақты электр тогының көмегімен дәрі-дәрмектік заттарды ағзаға енгізіп, емдеу әдісі немесе ағзаға тұрақты токпен енгізілген дәрмектік заттың әсері мен осы токтың әсерін байланыстыру (ұштастыру). Бұл жағдайда ағзаға енгізілетін дәрмектік заттардың емдік әсері тұрақты токтың әсер ету механизмімен қосылады. Олар ағзаға енгізілетін дәрмектердің қозғалғыштығына, енгізілу әдісіне, мөлшеріне, енгізілу ауданына байланысты. Ерітіндідегі дәрмектік заттар иондарға және зарядталған гидрофильді комплекстерге (жиынтыққа) ыдырайды. Осындай ерітінділерді электр өрісіне енгізген кезде олардың құрамындағы иондар қарама-карсы полюстерге қарай бағыттала орын ауыстырады (электрофорез) жэне ұлпаларға тереңірек еніп, емдік әсер етеді.

Оң электрод астындағы төсеніштен ағза тіндеріне металл иондары (тұз ерітінділерінен), аса күрделі заттардың оң зарядталған бөлшектері енгізіледі, ал теріс электрод астындағы төсеніштен қышқыл радикалдары, күрделі қосылыстардың теріс зарядталған бөлшектері енгізіледі.

Дәрмектік заттардың иондарының өтімділік қабілеті осы заттардың құрылымына және электролиттік диссоциация дәрежесіне байланысты болады. Ол әртүрлі еріткіштерде бірдей емес және ол осы еріткіштердің диэлектрлік өтімділігімен ( ) анықталдады. Суда еріген дәрмектік заттардың электр өрісінде ( = 81) қозғалғыштығы жоғары болады. Глицерин ( = 43) мен этил спиртінің ( = 26) судағы ерітінділері суда ерімейтін заттардың диссоциациясы үшін қолданылады.

Дәрмектік заттарды ион түрінде енгізу олардың қозғалғыштығын және фармакологиялық эффектісін арттырады. Препарат құрылысының күрделенуі оның қозғалғыштығын төмендетеді. Енгізілетін дәрмектік заттар терінің сыртқы қабатына (эпидермиске) еніп, терінің терінің негізгі қабаттарының (дерманың) жоғарғы кабаттарында жиналады. Одан олар микроциркуляторлы (микроайналымды) арнаның тамырлары мен лимфа тамырларына диффузияланады.Тері «депосынан» түрлі заттардың шығу периоды 3 сағаттан 15- 20 тәулікке дейінгі аралықта болады. Бұл дәрмектік заттардың ағзада ұзақ болуына, жақсы емдік әсерге әкеледі.

Электрофорез арқылы ағзаға енетін дәрмектік заттардың мөлшері емдік процедура (ем шарасы) кезінде қолданылатын дәрмектің 5-10 % -ын құрайды. Ағзаға енгізілетін заттардың

Cурет 4. Электрофорез сызбасы.

Сурет 3. Биологиялық ұлпалардағы дәрмектік заттардың электрофорезінің сызбасы.

1- интрацеллюлярлы; 2- трансцеллюлярлы; 3- тері бездерінің өзектері арқылы; 4-шашты фолликул арқылы.

мөлшерін арттыру үшін ерітінділер концентрациясын (5 %-тен жоғары) арттыру емдік әсерді жақсартпайды. Бұл жағдайда иондардың электростатикалық өзара әсерлесуі нәтижесінде электрофоретті және релаксациялы тежелу күштері пайда болады (Дебай-Хюккель

феномені). Олар ұлпаларға дәрі-дәрмек иондарының орын ауыстыруын тежейді.

Ағзаға енетін дәрмектік заттардың фармакологиялық эффектісі күшті әсер ететін препараттар мен металл иондарын аз мөлшерде енгізгенде көрінеді. Дәрмектік заттар электрод астындағы ұлпаларға жергілікті әсер етеді. Олар сәйкес мүшелердің айқынды рефлекторлы реакциясын тудыруға, олардағы қанның ағысын күшейтуге қабілетті, тіндердің регенерациясына (жойылған бөлігінің қайтадан қалпына келуі) түрткі береді. Мысалы, электрофорездің көмегімен ағзаға енгізілген иод иондары дәнекер тіннің дисперстілігін арттырып, ақуыздардың гидрофильділік дәрежесін арттырады. Литий иондары зәр қышқылының литий тұздарын ерітеді. Мыс пен кобальт иондары жыныс гормондарының метаболизмін белсендіреді және олардың синтезделуіне қатынасады; магний және кальций иондары айқынды гипотензиялы (төмендеу) әсер етеді; ал цинк иондары регенрацияға түрткі береді және оның фунгицидті әсері бар.

Енгізілген заттардың кейбіреуі тері талшықтарының тактильді (түйсік сезімінің) және ауырғанды сезінуінің функционалды қасиеттерін өзгертуі мүмкін. Электр тогы мен жергілікті анестетиктердің бірлескен әсері ауырсыну ошағынан келетін импульсті ағынның кемуін тудырады және тұрақты тоқтың анальгетикалық эффектісін тудырады. Осындай құбылыстар әсіресе катод астында анық байқалады. Тұрақты электр тогы енгізілетін препараттардың фармакологиялық кинетикасы мен фармакологиялық динамикасын артады. Ұштастырылған әдістің нәтижесінде олардың көпшілігінің емдік сапасы арттырады. Теріге енген заттар жайылмай, сол жерде жинақталады. Бұл зақымданған жердің бетіндегі аймақтарда осы заттар концентрациясының артуына мүмкіндік береді. Заттарды осылай енгізу әдісі кезінде дәрмектік заттардың пероральді (ауыз арқылы) және парентеральді енгізілуіндегідей қарсы эффектілер болмайды. Балластық ингредиенттерінің (құрамындағы заттардың) әсері әлсіз, ал ерітінділер залалсыздандыруды керек етпейді. Емдік заттардың (көбінесе антибиотиктердің) ішкі мүшелердің патологиялық ошақтарында (мүше ішіндегі электрофорез), ісіктерде жинақталуы (электрохимия терапия) мүмкін. Осы кезде электрод аралығындағы тіндердегі дәрілердің мөлшері (концентрациясы) 1,5 есе артады.

Тіндер арқылы өткен электрдің қосынды мөлшері 200 Кулоннан артпау керек. Қолданылатын дәрмектік заттың мөлшері әдетте олардың пероральді (ауыз арқылы) және парентеральді енгізілуінің бір ретті мөлшерінен артпау керек.

Гальванизация.
Ағзаға күші аз болатын тұрақты токпен әсер етіп, емдеу әдісі гальванизация деп аталады. Бұл тұрақты токтың ескі атымен, яғни гальваникалық ток есімімен байланысты.

Ағза ұлпаларына токтың алғашқы әсері ұлпаларда электролит иондарының және басқа да зарядталған бөлшектердің қозғалысымен байланысты. Иондардың бөлектенуі, соған сәйкес ұлпа кұрылымының әртүрлі элементтерінде иондар концентрациясының өзгеруі иондар қозғалғыштығының бірдей болмауы салдарынан, және де жартылай өткізгішті мембраналарда, ұлпа элементтерінде, жасушаның іші мен сыртында иондардың бөгеліп қалуы мен жинақталуының салдарынан болады. Бұл жасушаның функционалдық қызметінің өзгеруіне және ұлпаларда физиологиялық үрдістердің өзгеруіне әкеліп соғады. Тұрақты токтың терапевтік әсері осы құбылысқа байланысты. Ендеше ұлпа кұрылымдарында иондар концентрациясының өзгеруі адам ағзасына тұрақты токтың алғашқы әсер етуінің негізі болып табылады. Қозғалғыштығының әртүрлі болуынан, жартылай өткізгішті мембраналарда қабықшаның болуы салдарынан иондардың бөлінуі орындалады, соған сәйкес ұлпа кұрылымдарының әр элементтерінде иондар концентрациясы өзгереді.

П.П. Лазаревтің тітіркенудің иондық теориясына сәйкес қабықшаның екі жағындағы иондар концентрацияларының белгілі бір қатынасының бұзылуы жасушада қозу күйін тудырады, осы қозу электр тогының әсеріне жасушаның реакциясы болып табылады. Осы жағдайда бір валентті Na және К иондарының концентрациясының Са және Mg екі валентті иондарының концентрациясына қатынасының мәні зор.

Осы қатынастың артуы қозу реакциясын тудырады, ал кемуі тежелу реакциясын тудырады.

Токты тұйықтаған кезде, катодтың маңайында әсердің болуы қозғалғыштығы аса жоғары бір валентті иондардың, әсіресе К, Na иондарының концентрациясының артуымен байланысты, ал анод тұсында қозудың артуы нашар қозғалатын иондардың мөлшерімен байланысты, сол себепті анод жанында Са, Mg және т.б. екі валентті иондар мөлшері артық болады.

Гальванизация кезінде кернеуі 60-80 В, күші 5- 15 мА болатын, токтың тығыздығы 0,1 mА/см 2 шамасынан артық болмайтын тұрақты ток ұлпаларға электродтардың көмегімен жіберіледі. Электродтардегеніміз ток көзінің полюстерімен жалғанатын металл өткізгіштер. Электродтарды терінің бетіне тікелей орналастыруға болмайды. Өйткені электродтар бетінде ұлпалар құрамындағы хлорлы натрий, тер құрамындағы ас тұзы ерітінділерінің электролизі кезінде түзілген өнімдер теріні күйдіруі мүмкін. Ол үшін гигроскопиялық материалдан ( байка, фланельден) жасалған қалындығы 1 см-ден кем болмайтын, өлшемдері барлық периметрі бойынша металл пластинканың өлшемдерінен 1,5-2 см-ге артық болатын қалың төсеніштер қолданылады (сурет 6). Төсеніш сумен не әлсіз тұзды ерітіндімен дымқылданады. Ол электродтағы екінші ретті реакция өнімдерін өзіне сіңіреді.

Осы төсеніш электрод (2) астындағы адам терісінің бетіне қойылады. Төсеніш пен электрод дененің керекті жеріне тартқыштардың не созылмалы бинттердің (3) көмегімен нық орнатылады. Төсеніштер қайнату арқылы залалсыздандырылып, қайтадан қолданылады.

Науқас адамның дене бөлігіне тұрақты токпеп әсер ету үшін белгілі бір пішінді және өлшемді электродтар қолданылады. Электрод металл пластинкадан немесе токты жақсы өткізетін материалдан тұрады. Электродтар материалы ретінде қалайыланған қорғасын қолданылады. Бір жағынан ол жұмсақ, екінші жағынан ол ең нашар қозғалатын иондарды құрайды. Өйткені қорғасын иондары токтың пайда болуына қатынаспайды.

Электродтарды аппарат клеммаларына қосу үшін көп тарамды, оқшауланған сымдар колданылады.

Гальванизацияның емдік шарасын жүргізуді дайындау кезінде гидрофильді тесеніштерді ыстық крандағы сумен дымкылдап, оларды бірқалыпты сығып, көп тарамды сымдармен жалғанған ток өткізетін пластинкалармен бірге дененің әсер ететін бөлігіне орналастырады. Барлығын бірге созылмалы бинтпен байлап, құмы бар кішкене қапшықпен бастырып қояды. Төсеніштердің денеге нығыз және бірқалыпты орналасуы және ұлпаға электродтың металл бөлігінің тиіп кетпеу мүмкіндігі тиянақты тексерілу керек, сонымен бірге электрод астында терінің жарақатының, эпидермалы кабаттың басқа да бүлінуінің болмауын тексеру қажет

(терінің кішігірім ақауын мақта түйіршігімен немесе вазелині бар марлімен жауып қою керек).

Дененің бетіне тікелей орналастырылған электродтар арасындағы ағзаның жеке бөліктерінің электр өткізгіштігі тері мен тері асты қабатының кедергілеріне өте байланысты.

Ағза ішінде ток негізінен қантамырлары, лимфа тамырлары, бұлшықеттер, жүйке өзегі арқылы таралады. Терінің кедергісі терінің күйімен анықталады: қалыңдығымен, жасымен, ылғалдығымен және т.б. Электродтарды пациент денесінде көлденең, бойлай немесе қиғаш орналастыру қабылданған. Бір- біріне қарсы қойылған екі электродтардың шеттері арасындағы қашықтық осы электродтардың біреуінің енінен кіші болмау керек. Әдетте бірдей өлшемді электродтар қолданылады. Бірақ кейбір жағдайларда дененің белгілі бір бөлігіне токтың әсерін арттыру қажет болғанда осы бөлікке екінші электродпен салыстырғанда ауданы кіші электрод қойылады. Қолдың саусақтары мен табанның ұсақ буынды аймақтарына әсер ету кезінде жазық ванналар (бір не екі камералы) пайданылады. Осы кезде ваннаға батырылатын дененің металл электродпен кездейсоқ жанасуын болдырмау үшін металл электродты одан алысырақ болатындай етіп, ваннаға түсіреді. Ал екінші электрод науқастың қолына не аяғына, мойын- жауырынды аймаққа не омыртқа жотасының белдеме аймағына орналастырады.

Гальванизацияны жүргізу үшін «Поток – 1» аппараты қолданылады. Гальванизация аппараты желіден қоректенетін реттелетін тұрақты ток көзі. Аппараттың меншікті қаңқасы мен алмалы- салмалы түбі бар. Аппараттың қаңқасы соққыға төзімді полистиролдан жасалған.

Миллиамперметр (1) аппарат қаңқасының сол жақ жоғарғы жағында орналасқан. Токты реттегіш тұтқасы (3) амперметрдің оң жағында, әрірек токтың диапазондарын ауыстырғыш пен миллиамперметрдің өлшеу шектерін ауыстырғыштар «5mA–50mA» (4), сигналдық жарық көзі (2), желімен ажыратқыш «Вкл-Выкл» (5), шығу ұяшықтары (6) « +» – қызыл тиек, «-» — қара тиек) орналасқан.

Ем шарасын жүргізер алдында желінің кедергісін қосқыштың дұрыс орнатылғанын тексеру керек. Желіден ажыратқышты «Выкл» жағдайына, диапазондарды ауыстырғышты «5 mA» жағдайына, ал токты реттегіш тұтқасын 0-дік жағдайға ауыстыру керек. Желіге қосқышты қоректендіру желісіне қосу керек. Жалғағыш сымдарды шығу қысқыштарына қосып, осы қысқыштарға таңдап алынған электродтарды бекіту керек. Науқас адамның денесіне сумен не дәрі ерітіндісімен (дәрмектік электрофорезді жүргізу кезінде) дымқылдандырылған төсенішпен электродтар орналастырылады. Желілік кедергіні қосып (осы кезде басқару панеліндегі сигналдық жарық көзі жанады), реттегіштің тұтқасын баяу бұра отырып, токтың қажетті мәнін тағайындау керек. Ем шарасын бастағаннан кейін алғашқы минуттарда дененің кедергісінің біршама төмендейтінін есепке алу керек. Бұл токтың артуына әкеледі. Осы себеппен ем шарасының басында токтың шамасын бақылап отыру керек, қажет болған жағдайда оны реттеу керек.Токтың диапазонын азайту үшін токты реттегіш тұтқаны алдын- ала бастапқы жағдайға қою керек және пациенттен электродтарды алып тастау керек.Жұмыс барысында үзіліс жасағанда желіні ажыратқыш тұтқасын «Выкл» жағдайына ауыстырып, желілік қоректендіруді өшіру керек. Токты қосу 0-дік жағдайдан басталу керек және ол баяу, біртіндеп, ешбір рывков и толчоксыз арту керек. Өшіру де 0-ге дейін өте баяу орындалу керек. Ем шарасы аяқталған соң аппаратты өшіріп, сымдарды аппараттан ажырату керек.

Жалпы гальванизацияның емдік шарасы кезінде ванналар қолданылады. Олар сумен толтырылады және оларға науқастың аяқ- қолдары түсіріледі.

Егер барлық ағзада бір ионның мөлшерін арттыру керек болатын болса, онда төрт камералы ванна қолданылады.

Науқасқа берілетін ток тығыздығы (ток күшінің электрод ауданына қатынасымен) бойынша мөлшерленеді (дозаланады).

Жергілікті гальванизация кезінде мүмкін болатын токтың күші 0,1 mA/сm 2 шамасынан артпау керек. Жалпы әсер ету кезінде токтың мүмкін болатын күші бір тәртіпке төмен болады – 0,01 mA/сm 2 – 0,05 mA/сm 2 . Обьективті көрсеткіштерден басқа, мөлшерлеу кезінде науқастың субьективті сезулерін де ескеру қажет. Ем шарасы кезінде ол электродтар астында аздап шаншуды сезіну керек. Оның күйдіруді сезінгені өткізгіш тогының тығыздығын төмендету керектігінің сигналы болып табылады. Ем шарасының ұзақтығы, оны жүргізу жиілігі, емдеу курсындағы оның жалпы саны аурудың сипатына, кезеңіне, фазасына, науқастың жалпы көңіл-күйіне, жеке бас ерекшеліктеріне байланысты. Гальванизацияның ұзақтығы 20-30 минуттан аспау керек. Әдетте емдеу курсында 10-15 ем шарасын тағайындайды. Қажет болған жағдайда гальванизацияның қайталану курсы бір айдан соң жүргізіледі.

Гальванизацияны жоғары жиілікті магнитотерапиямен (гальваноиндуктотермия, пелоидотерапиямен (гальванопелоидотерапия) және акупунктурамен (гальваноакупунктура) ұштастырады.

Дәрмектік электрофорез әдісінің артықшылықтарына мыналар жатады:

1. тері депосының құрылуы, онда дәрмекік заттар 1 күннен 3 күнге дейін жиналады;

2. патологиялық ошаққа тікелей әсер ету;

3. физиологиялық реакциялардың едәуір сиректеуі;

4. дәрмектік заттарды ауырсынбай енгізу.

Гальванизация мыналардыемдеуде көрсетілген:

— шеткі жүйке жүйесінің аурулары мен жарақаттануын емдеуде (плекситтер, радикулиттер, моно- және полинейропатия, невралгия және т.б.),

— орталық жүйке жүйесінің аурулары мен жарақатын емдеуде (мидың, жұлынның жарақаттарын, олардағы қанайналымның бұзылуын),

— вегетативті дистонияны, неврастенияны және т.б. жүйке күйлерін,

— моторлы және секреторлы функцияларының бұзылуымен жүретін ас қорыту мүшелерінің ауруларын (созылмалы гастрит, колиттер, холецистит, қарынның ойық жаралы аурулары, жұмыр ішек аурулары),

— гипертониялық және гипотониялық ауру, стенокардия, алғашқы кезеңдердегі атеросклероз,
— түрлі мүшелер мен тіндердегі созылмалы қабынған үрдістер,
— жарақатты, ревматизмді табиғатты созылмалы артриттер, периартриттер,

Гальванизацияға қарсы көрсетілімдер:

ісіктер, қабынудың және іріңнің қатал үрдістері, қанның жүйелі аурулары, кенет айқындалған атеросклероз, III кезеңдегі гипертониялық ауру, қызбалық күй (лихорадка), экзема, дерматит,

электродтар орналасқан жердегі тері бетінің тұтастылығының кең көлемді бүлінуі мен терінің сезімталдығының берекесіздігі, қан кетуге бейімділік, жүктілік, гальваникалық токқа жекелей төзімділігі.

Дәрмектік электрофорездің көрсетілімдері:

өте кең- енгізілетін препараттың фармакотерапевтік қасиеттерімен анықталады, осы кезде тұрақты токты қолдануға көрсетілімдерін есепке алу керек.

Дәрмектік электрофорезге қарсы көрсетілімдер гальванизацияға арналған қарсы көрсетілімдердей, және де дәрмектік заттарды жекелей төзуге болмайтындығы.

Дата добавления: 2015-05-26 ; просмотров: 2857 ; ЗАКАЗАТЬ НАПИСАНИЕ РАБОТЫ

источник

Лечебный метод, при котором используется действие на организм постоянного тока незначительной силы, называется гальванизацией. Это связано со старым названием постоянного тока – гальванический ток. Первичное действие тока на ткани организма связано с движением в тканях ионов электролитов и других заряженных частиц. Разделение ионов и соответственно, изменение концентрации ионов в различных элементах тканевых структур происходит вследствие разной подвижности ионов, а так же задержки и накопления их у полупроницаемых мембран, в тканевых элементах, снаружи и внутри клеток. Это вызывает изменение функционального состояния клетки и другие физиологические процессы в тканях. Терапевтическое действие постоянного тока зависит от этого явления. Таким образом, изменение концентрации ионов в тканевых образованиях это основа первичного действия постоянного тока на организм человека.

Вследствие разной подвижности, а так же наличия на полупроницаемых мембранах оболочек, происходит разделение ионов и соответственно, изменение концентрации в различных элементах тканевых структур. Согласно ионной теории раздражения П.П. Лазарева, разрушение определенного соотношения концентрации ионов, находящихся по обе стороны оболочки вызывает в клетке состояние возбуждения, что является реакцией на действие электрического тока. Основное значение при этом имеет отношение концентрации одновалентных ионов Na и К к концентрации двухвалентных ионов Ca и Mg .

Повышение этого соотношения вызывает реакцию возбуждения, а понижение-реакцию торможения. В частности действие в области катода при замыкании тока связано с повышением концентрации более подвижных одновалентных ионов, преимущественно К и Na, а повышение возбудимости в области анода связано с концентрацией менее подвижных, и поэтому остающихся в избытке вблизи анода, двухвалентных ионов Са, Mg и др.

При гальванизации постоянный ток напряжением 60-80 В, силой тока от 5 до 15 мА, при плотности тока, не превышающей 0,1 mА/см 2 , подводится к тканям с помощью электродов. Наложение металлических электродов непосредственно на кожу недопустимо. Потому что, образующиеся на поверхности электродов продукты электролиза раствора хлористого натрия, содержащегося в тканях, раствор поваренной соли, находящийся в составе пота, обладают прижигающим свойством и вызывают ожоги кожи. Для этого используется достаточно толстая прокладка (1) (см. рис. 1) из гигроскопического материала (из байки, фланели или токопроводящего губчатого материала) толщиной не менее 1 см, размеры которой на 1,5 – 2 см превышают размеры металлической пластинки по всему периметру. Прокладка смачивается водой или слабым солевым раствором. Она впитывает в себя продукты вторичных реакций на электроде. Эта прокладка укладывается на поверхность кожи под электрод (2). Прокладка с электродом укрепляются и плотно прижимаются к телу в нужном месте при помощи жгутов или эластических бинтов (3). Прокладки стерилизуются кипячением и используются повторно.

Для подведения постоянного тока к подлежащему воздействию участку тела больного используют электроды соответствующих форм и размеров. Электрод состоит из металлической пластинки или из иного хорошо проводящего ток материала. В качестве материала для электродов применяется свинец луженый оловом. С одной стороны он обладает мягкостью, с другой – он образует самый малоподвижный ион. Потому ионы свинца не участвуют в образовании тока.

Для соединения электродов с клеммами аппарата применяют многожильные изолированные провода.

При подготовке к проведению лечебной процедуры гальванизации гидрофильные прокладки погружают в горячую водопроводную воду, затем их умеренно отжимают и накладывают на подлежащие воздействию участки тела вместе с токопроводящими пластинками, соединенными с многожильными проводами. Провода соединяют с пластинами специальными пружинящими зажимами, припаивают или накладывают на пластину. Все вместе плотно прибинтовывают эластичным бинтом, прижимают мешочки с песком. Плотное и ровное прилегание прокладок к телу и невозможность соприкосновения с ним металлической части электрода должны быть тщательно проверены, равно как проверено и отсутствие на коже под электродами ссадин, царапин и других нарушений эпидермального слоя (в крайнем случае, мелкий дефект кожи может быть прикрыт кусочком ваты или марли с вазелином).

Электропроводимость отдельных участков организма, находящихся между электродами, наложенными непосредственно на поверхность тела, существенно зависит от сопротивления кожи и подкожных слоев. Внутри организма ток распространяется в основном по кровеносным и лимфатическим сосудам, мышцам, оболочкам нервных стволов. Сопротивление кожи, в свою очередь, определяется ее состоянием: толщиной, возрастом, влажностью и т.п. Применяют поперечное, продольное или косое расположение электродов на теле пациента. Расстояние между обращенными друг к другу краями обоих электродов должно быть не меньше ширины одного из электродов. Обычно применяют равновеликие электроды. Однако в отдельных случаях, при необходимости усилить действие тока на том или ином участке тела, на нем располагают электрод меньшей площади по сравнению со вторым. При необходимости воздействия на область мелких суставов пальцев кистей и стоп пользуются плоскими ванночками (одно- или двухкамерная ванна). Металлический электрод при этом опускают в воду ванночки по возможности дальше от погружаемого участка тела таким образом, чтобы исключить случайные соприкосновение тела с металлической частью электрода; второй электрод помещают проксимально — на руке или ноге больного, в шейно — лопаточной или поясничной области позвоночника.

Для процедур гальванизации используется аппарат «Поток – 1». Аппарат гальванизации это регулируемый источник постоянного тока, питаемый от сети. Аппарат имеет корпус из ударопрочного полистирола, состоящий из собственного корпуса и съемного дна.

Миллиамперметр (1), расположен слева на верхней стенке корпуса, служащей панелью управления. Ручка регулятора тока «3», — справа от амперметра — переключатель диапазонов тока и пределов измерения миллиамперметра «5mA–50mA» «4», контрольная лампочка «2», сетевой выключатель «Вкл-Выкл» (5), выходные гнезда (6) (« +» – красная клавиша, «-» — черная клавиша).

До проведения процедур необходимо проверить правильность установки переключателя напряжения сети. Перевести выключатель сети в положение «Выкл», переключатель диапазонов — в положение «5 mA», а ручку регулировки тока — в нулевое положение. Включить вилку сетевого шнура в розетку питающей сети. Подключить соединительные провода к выходным зажимам и укрепить в их зажимах выбранные электроды. Наложить на тело больного электроды с прокладками, смоченными водой или лекарственным раствором (при проведении процедур лекарственного электрофореза). Включить сетевое напряжение (при этом загорится лампа на панели управления) и, плавно поворачивая ручку регулятора, установить необходимое значение тока. Следует иметь в виду, что в течение первых минут после начала процедуры сопротивление тела несколько уменьшается, что приводит к увеличению тока. По этой причине в начале процедуры необходимо следить за величиной тока и при необходимости подрегулировать его. Для уменьшения диапазона тока предварительно вывести в начальное положение ручку регулировки тока и снять электроды с пациента. При перерыве в работе выключить сетевое питание, переведя ручку сетевого выключателя в положение «выкл».

Включения тока должно начинаться с нулевого значения, нарастать очень постепенно и плавно, без рывков и толчков. Выключение должно проводиться также очень плавно до нуля. По окончании процедуры аппарат должен быть выключен и провода отключены от него.

Процедура общей гальванизации проводится с использованием ванн, наполненных водой, в которые погружаются конечности больного. Если необходимо повысить концентрацию тех или иных ионов во всем организме, то с этой целью применяется четырехкамерная ванна.

Подводимый к больному ток дозируется по плотности – отношению силы тока к площади электрода. Допустимая плотность тока при местной гальванизации не должна превышать 0.1 mA/сm 2 . При общих воздействиях допустимая плотность тока на порядок ниже — 0.01 mA/сm 2 — 0.05 mA/сm 2 . Помимо объективных показателей, при дозировании учитывают и субъективные ощущения больного. Во время процедуры он должен чувствовать легкое покалывание (пощипывание) под электродами во время процедуры. Появление чувства жжения служит сигналом к снижению плотности проводимого тока.Длительность процедур, частота проведения и общее число их на курс лечения зависит от характера, стадии и фазы заболевания, общего состояния больного и его индивидуальных особенностей.

Продолжительность гальванизации не превышает 20 – 30 мин. Обычно на курс лечения назначаются 10 – 15 процедур. При необходимости повторный курс гальванизации проводится через один месяц.

Гальванизацию сочетают с высокочастотной магнитотерапией (гальваноиндуктотермия), пелоидотерапией (гальванопелоидотерапия) и акупунктурой (гальваноакупунктура).

К преимуществам метода лекарственного электрофореза относят:
1. создание кожного депо, в котором лекарственные вещества обнаруживаются от 1 до 3 дней,
2. воздействие непосредственно на патологический очаг,
3. значительное урежение физиологических реакций,
4. безболезненное введение лекарственных веществ.
ГАЛЬВАНИЗАЦИЯ ПОКАЗАНА при лечении
— травмы и заболевания периферической нервной системы-ПНС (плекситы, радикулиты, моно- и полинейропатии, невралгии и др.),
— травмы и заболевания ЦНС ( черепно-мозговые и спиномозговые травмы, расстройства мозгового и спинального кровообращения),
— вегетативная дистония, неврастении и другие невротические состояния,
— заболевания органов пищеварения, протекающие с нарушением моторной и секреторной функции (хронические гастриты, колиты, холециститы, дискинезии желчевыводящих путей, язвенная болезнь желудка и двенадцатиперстной кишки),
— гипертоническая и гипотоническая болезнь, стенокардия, атеросклероз в начальных стадиях,
— хронические воспалительные процессы в различных органах и тканях,
— хронические артриты и периартриты травматического, ревматического и обменного происхождения.
ПРОТИВОПОКАЗАНИЯ для гальванизации:
новообразования, острые воспалительные и гнойные процессы, системные заболевания крови, резко выраженный атеросклероз, гипертоническая болезнь III стадии, лихорадочное состояние, экзема, дерматит, обширные нарушения целостности кожного покрова и расстройства кожной чувствительности в местах наложения электродов, склонность к кровотечениям, беременность, индивидуальная непереносимость гальванического тока.
ПОКАЗАНИЯ К ЛЕКАРСТВЕННОМУ ЭЛЕКТРОФОРЕЗУ
весьма широки – они определяются фармакотерапевтическими свойствами вводимого препарата с обязательным учётом показаний к использованию постоянного тока. На общее действие лекарственного вещества можно рассчитывать главным образом при функциональных вегетативно-сосудистых расстройствах и состояниях, при которых достаточно микродозы лекарственных веществ.
Противопоказания к лекарственному электрофорезу те же, что и к гальванизации, а также индивидуальная непереносимость лекарственных веществ.

Одной из важнейших задач при разработке, промышленном выпуске и эксплуатации электромедицинской аппаратуры является обеспечение полной электробезопасности для обслуживающего персонала и пациентов. Основными предохранительными средствами от действия на организм электрического тока является защитное заземление, зануление. Поражение организма электрическим током может быть в виде электрической травмы или электрического удара .Электрическая травма – это результат внешнего местного действия тока на тело: электрические ожоги, электрометаллизация кожи, знаки тока. Электрические ожоги являются следствием теплового действия тока, проходящего через тело человека, либо происходят под действием электрической дуги, возникающей обычно при коротких замыканиях в установках с напряжением выше 1000 В. Электрометаллизация кожи происходит при внедрении в кожу мельчайших частиц расплавленного под действием тока металла. Электрические знаки тока, являющиеся поражением кожи в виде резко очерченных округлых пятен, возникают в местах входа и выхода тока из тела при плотном контакте с находящимися под напряжением частями тела человека. Электрический удар – возбуждение тканей организма под действием тока, которое сопровождается непроизвольным судорожным сокращением мышц. Электрические удары могут вызывать наиболее тяжелые повреждения, поражая внутренние органы человека: сердце, легкие, центральную нервную систему и др. расстройство сердечной деятельности (нарушение ритма, фибрилляция желудочков сердца), расстройство дыхания, шок, в особо тяжелых случаях приводящие к смертельному исходу может быть в результате электрического удара иметь. Действие электрического тока на организм зависит от большого количества различных факторов, основными из которых являются: величина тока, определяемая приложенным к телу напряжением и сопротивлением тела, вид и частота тока, продолжительность воздействия, путь прохождения тока.

Величина тока является основным параметром, определяющим степень поражения. ощущения тока частотой 50-60 Гц появляются при силе тока 1 мА при сжимании руками электродов, судороги в руках начинаются при увеличении тока до 5-10 мА, при токе 12-15 мА уже трудно оторваться от электродов. При 50-80 мА паралич дыхания наступает, а при 90-100 мА и длительности воздействия 3 секунды и более – паралич сердца. При действии постоянного тока соответствующие реакции могут быть в момент замыкания и размыкания цепи и наступают при его большой величине. Так ощущения постоянного тока появляются при 5-10 мА, затруднение дыхания при 50-80 мА, паралич дыхания – при 90-100 мА.

Электрическое сопротивление тела не является постоянной величиной. На низких частотах оно определяется, в основном, сопротивлением рогового слоя кожи. При неповрежденной сухой коже ее удельное объемное сопротивление составляет около 10 Ohm∙m. При влажной коже ее сопротивление может снижаться в десятки и сотни раз.

Сопротивление кожи является нелинейной величиной, оно зависит от величины и времени приложения напряжения, значительно уменьшаясь после пробоя ее верхнего слоя. Сопротивление кожи уменьшается также с нагревом и увеличением потоотделения, что имеет место при большой площади контакта и значительном контактном давлении. Сопротивление внутренних органов практически не зависит от вышеуказанных факторов и принимается равным 1000 Ом.

время действия тока на организм имеет важнейшее значение для исключения несчастного случая. сила тока увеличивается с уменьшением времени действия, не вызывающая паралича, или фибрилляции сердца.

путь тока в теле человека является важным. случаи поражения, при которых ток проходит через сердце и легкие, т.е. от руки к руке, или от руки к ноге особенно опасны.

случаи поражения электрическим током связаны с касанием металлических частей, находящихся под напряжением питающей сети наиболее часто встречаются. Это могут быть сетевые провода, металлические корпуса изделий, имеющих поврежденную изоляцию и замыкание сети на корпус. Напряжение прикосновения снижается примерно во столько раз, во сколько сопротивление заземления меньше сопротивления тела человека. Сопротивление защитного заземления, применяемого при эксплуатации электромедицинской аппаратуры, не должно быть более 4 Ом. Электромедицинские приборы и аппараты имеют рабочую часть, соединенную с током или касающуюся тела пациента (электроды, излучатели, датчики). электрическая энергия передается тканям тела пациента с помощью рабочей части при применении терапевтических, хирургических электромедицинских аппаратов. биопотенциалы воспринимаются с помощью рабочей части при использовании диагностических электромедицинских приборов. Наличие рабочей части приводит связи пациента с аппаратурой и к повышенной опасности поражения электрическим током. электрический ток используется для лечебного воздействия на организм в некоторых лечебных аппаратах. Неправильная эксплуатация таких аппаратов связана с возможностью передозировок.

Пациент во многих случаях не может реагировать на действие электрического токаю Он может быть парализован, находиться под наркозом. Кожный покров пациента обрабатывается дезинфицирующими и другими растворами и теряет свои защитные свойства. Условия проведения диагностических и лечебных процедур могут быть самыми различными, от кабинета лечебного учреждения, до жилых помещений. Различные условия эксплуатации, накладывают дополнительные требования к электробезопасности аппаратуры.

Основные требования к электробезопасности электромедицинских приборов и аппаратов.

Одно из основных требований электробезопасности — исключить возможность случайного прикосновения к находящимся под напряжением частям. Части, находящиеся под напряжением, не должны становиться доступными после снятия, крышек, задвижек, а также сменных частей. различные способы применяют для защиты от напряжения. Защитное заземление осуществляется с помощью заземляющего устройства, состоящего из заземлителей и заземляющих проводников.

Заземлители подразделяются на естественные и искусственные. металлические конструкции и аппаратура железобетонных конструкций зданий могут быть использованы в качестве естественных заземлителей. Если естественные зеземлители отсутствую, или если их сопротивление превышают 4 Ом, то необходимо устройство искусственных заземлителей. выходная мощность должна быть минимальной. Для исключения электрических травм при использовании приборов с широкими пределами регулирования выходной мощности

В аппаратах для электрохирургии весьма важно правильное наложение пассивного электрода на пациента и надежное соединение его с аппаратом. Как следует из примеров, использование средств автоматики позволяет значительно снизить опасность для пациента, которая может быть вызвана как нарушениями в аппарате, так и небрежным или неправильным действием обслуживающего медперсонала.

Лабораторная работа (лабораторные исследования, выполнение практической работы, овладение и закрепление практических навыков ).

Упражнение 1. Проверка исправности аппарата «Поток-1».

1. Переключатель сети Т₁ поставить в положение «выкл», а Т₃ в положение «50».
2. Ручку потенциометра R повернуть до отказа против часовой стрелки.
3. Подключить к выходным клеммам аппарата (6) сопротивление порядка 10 000 Ом.
4. Переключатель сети Т₁ поставить в положение «Вкл». Сигнальная лампа ЛП (2) должна загореться.
5. Подождите 2-3 мин., для нагрева аппарата.
6. Плавно вращая по часовой стрелки рукоятку потенциометра, проследите за изменением тока. Плавное изменение тока свидетельствует об исправности аппарата.
7. Поверните до отказа против часовой стрелки ручку потенциометра.
8. Отключите прибор переводом тумблера Т₁ в положение «выкл».
9. Запишите в отчет заключение о состоянии аппарата.

Упражнение 2. Проверка полюсов.

1. Отсоедините сопротивление.
2. Присоедините к каждой клемме по медному электроду.
3. Положите в чашку вату и смочите ее немного раствором K I.
4. Положите электроды от аппарата на чашку Петри так, чтобы расстояние между электродами было 2 см, и хороший контакт с ватой.
5. Включите прибор переводом тумблер Т₁ в положение «вкл».
6. Установите ток порядка 5-20 мА, поворачивая ручку потенциометра.
7. Пронаблюдайте изменение, происходящее у электродов, пока у одного из них не появится интенсивное окрашивание ваты.
8. Ручку поверните против часовой стрелки до отказа.
9. Отключите прибор тумблером Т₁ в положение «выкл».
10. Опишите реакции, происходящие у электродов, и установите правильность обозначения клемм прибора.

Упражнение 3. Определение ощутимого тока, протекающего через ткань организма.

1. Переключатель Т₂ поставить в положение 5 mA.
2. Отключить медные электроды.
3. Подключите свинцовые электроды.
4. Смочите прокладки в физ. растворе, мешочки из материи и оденьте их на свинцовые электроды.
5. Положите плоский электрод у локтевого сгиба и укрепите жгутом.
6. Положите цилиндрический электрод в ладонь этой же руки.
7. Включите аппарат тумблером Т₁.
8. Запишите в отчет величину ощутимого тока (величину ощутимого тока определяют для каждого студента).

Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском:

источник

Тақырыбы: Ж Ж, АЖЖ және УЖЖ токтарды қолдануға негізделген терапевтік техника. Тұрақты токты қолдануға негізделген терапевтік техника.

1.ЖЖ, УЖЖ және АЖЖ өрістердің әсерінен ұлпалардың қызу механизмін оқып үйрену

2. Ультражоғары жиілік (УЖЖ) аппаратының жұмыс істеу принципімен танысу

3.Тұрақты токтың әсерінен ұлпалардың қызу механизмін оқып үйрену

4. Гальванизация аппаратының жұмыс істеу принципімен танысу

Оқытудың міндеті:

1. УЖЖ –терапия аппаратының блок схемасын және қолданылуын түсіндіріңіз.

2. УЖЖ-терапия аппаратымен алғаш жұмыс жасауды үйрену (жерге жалғануды тексеру, қосу, электродтарды орналастыру, терапевикалық контурды резонансқа келтіру).

3. ЖЖ, УЖЖ және АЖЖ өрістердің әсерінен ұлпалардың қызуының биофизикалық механизмін түсіндіре алуды үйрену

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1.УЖЖ-терапия аппаратының құрылғысы және оның жұмыс істеу принципі.

2. ЖЖЖ электр өрісінің электролиттерге және диэлектриктерге әсері

3. УЖЖ электр өрісінің электродтар арасындағы таралуы

4. Терапевтикалық контурдың қолданылуы, оның схемасы

5. Терапевтикалық контурдағы айнымалы сыйымдылықты конденсатордың қолданылуы

6. АЖЖ-өрістің әсерінің ерекшелігі (микротолқындық терапия)

7. Гальванизация аппаратының құрылғысы және оның жұмыс істеу принципі.

8. Гальванизацияның физикалық негізі

9. Тұрақты токтың ағза ұлпаларына әсері

Оқыту әдісі — Шағын топпен жұмыс

Дидактикалық блок:

Ультрадыбысты, жоғары және ульрадыбыстық жиілік диапазонында медициналық аппараттардың үлкен топтары жұмыс істейді (электромагниттік тербелістер және толқындар генераторы).

Электромагниттік тербелістер биологиялық денеге әсер еткенде ағзада жылу бөлініп шығады. Айнымалы электр өрісіндегі биологиялық ұлпаларда ығысу және өткізу токтары пайда болып, зат алмасу үрдісі жақсарады. Осы мақсатта медицинада ультражоғары жиілікті аппарат көптеген ауруларды емдеу үшін қолданылады. Физиотерапевтік бұл әдіс — УЖЖ-терапия әдісі деп аталады.

УЖЖ-терапия сүйек және қан тамырларындағы қабыну процесстерін, невралгияны, бронхиальды астманы және басқа да ауруларды емдеуде қолданылады.

УЖЖ-терапия –ультра жоғары жиілікті (30-300 МГц) айнымалы электр өрісімен ұлпалар мен мүшелерге әсер ететін,кең тараған физиотерапевтік әдіс.

УЖЖ электр өрісінің физиологиялық әсері айнымалы электр өрісінің ағза ұлпаларының молекулалары мен иондарына әсеріне негізделген. Нәтижесінде,ұлпалардан биохимиялық және физиологиялық процестерді активтендіруге алып келетін жылу бөлініп шығады.

Бөлінетін жылу ұлпалардың диэлектрлік өтімділігіне, меншікті кедергісіне және электромагниттік тербелістердің жиілігіне тәуелді. Сәйкес жиіліктерді таңдай отырып, керекті ұлпалар мен мүшелерден жылу бөлінуді жүзеге асыруға болады.

УЖЖ өрісте электрометтерді қыздыру иондардың қозғалыс нәтижесінде болады, яғни ток өткізгіштіктің. Ток энергиясы ішкі энергияға айналады. Электрометрден бөлініп шығатын жылу , мұндағы — электр өрісінің кернеулігі, -электрометтің меншікті кедергісі.

Электр өрісінің ЖЖ әсерінен диэлектрикте дипольдік молекулалардың үздіксіз ориентациясы болады. Диэлектриктегі жылу мөлшері мұндағы — циклдік жиілік, — диэлектрдің салыстырмалы диэлектрлік өтімділігі, Е- өріс кернеулігі, — диэлектрлік шығын бұрышы.

Ағзада электролит пен диэлектриктің қасиеттері бар ұлпалар бар, сондықтан УЖЖ өрістің әсерінен ұлпалардан бөлінетін жылу мөлшері 40,58 МГц жиілікте диэлектриктің қыздырылуы электролиттерге қарағанда қарқынды.

Сонымен қатар биологиялық зерттеулерде аса жоғары жиілікті қолдану диэлектрик қасиеттерімен ұлпаның гидратация дәрежесін анықтауға мүмкіндік туғызады.

Емдеу мақсатында сантиметрлік дипазондағы жиіліктері 460 МГЦ ( ) және 2375 МГц ( ) электромагниттік толқындармен ағза ұлпаларына әсер ету микротолқынды терапия деп аталады.

Әсер ету дененің беткі сәйкес қабатын арнайы сәулендіргіштің көмегімен сәулелендіру арқылы жүзеге асырылады.

Сантиметрлік толқындар ағза ұлпаларының беткі қабаттарынан жұтылады. Олардың алғашқы әсері электролит ерітінділеріндегі иондардың тербелісімен, диэлектриктерде полярлық молекулалармен түсіндіріледі. Сондықтан олардан жылу бөлініп шығады.Мұндай жағдайда микротолқындардың әсері етуі УЖЖ электр өрісінің әсер етуімен ұқсас. АЖЖ тербелісінде су молекуласы бағытталу терблісінде айырықша мәнге ие болады. Сондықтан толқынның ең көп жұтылуы және жылудың бөлінуі судан тұратын ұлпаларда, мысалы, бұлшық етті ұлпа және қанда, аз болуы — майлы ұлпаларда. Осындай қаситтерімен микротолқынды терапия УЖЖ терапиясынан ерекшелінеді.

УЖЖ- терапия аппараты

УЖЖ- терапия аппараты құрылысының негізін сәйкес жиілік пен қуатты гармониялық тербелістердің генераторы құрайды. (сурет-1, 2)

Барлық аппараттарға тән ерекшелік тербелмелі контурдың болуы. Тербелмелі контурға адам денесіне жапсырылатын электродтар тіркеледі. Мұндай контурларды терапевтік деп атайды.Тербелмелі контурдың болуы қауіпсіздік техникасы тұрғысынан міндетті,себебі генератордың өзіне ЖЖ тербелістерден басқа лампаларды қоректендіретін жоғары кернеулер жұмыс жасайды. Ауру адамға бұл кернеулердің зиянды әсерлері болмас үшін,жанасатын t электрод L;С тербелмелі контурға қосылады.

Терапевтік контурға әр түрлі электрлік параметрлері бар обьектілер қосылатындықтан, терапевтік контур әр процедурада резонанс құбылысына бейімделуі қажет. Бұл үшін конденсатор айнымалы сыйымдылыққа ие болады.

Пациент қауіпсіздігі үшін УЖЖ- терапия аппараты схемасына ТК қосылған. ТК анодтың тербелмелі контурмен байланыс орамымен байланысқан (ВС). Үлкен қуат алу үшін ТК, айнымалы С_т конденсатордың көмегімен резонансқа бейімделуі. УЖЖ электр генератормен өрісінің пациентке әсері электродтардың көмегімен жүзеге асады. Аппараттың барлық электр схемасы металл корпусқа ендірілген. Жеке элементтері экрандалған. Басқару элементтері алдыңғы панельде орналасқан және сәйкес жазулары бар.

Электродтардың арасында электр өрісінің кернеулігінің таралуы электродтардың өлшеміне, олардың ара қашықтығына және өзара орналасуына тәуелді. Таралуды ДА- дипольдік антеннаның көмегімен зерттеуге болады.ДА- екі өткізгіш, екі ортасына жартылай өткізгішті диод қосылған. ДА миллиамперметр жалғанған.

ДА контурындағы ток күші УЖЖ электр өрісінің кернеулігіне пропорционал. ДА ағаш рейканың шетіне орналасады, вертикаль және горизонталь бағыттарда жылжиды. Бағыттаушы рейкада әр сантиметр сайын бөлікке бөлінген. Бұл ДА-ң электродтарға қарағандағы орнын анықтауға мүмкіндік береді.

Гальванизация және емдік электрофорез

Тұрақты токтың (ондаған миллиампер) адам ағзасына аз күшпен әсер етуге негізделген емдік әдіс гальванизация деп аталады. Гальванизацияда тұрақты ток сәйкес көзден ағза ұлпасына металл электродтар мен өткізгіштердің көмегімен жалғанады. Олар қорғасын және қалайы пластикалардан тағайындалады.

Тұрақты токтың ағза ұлпаларына бірінші ретті әсері зарядталған бөлшектердің ұлпа электролиттеріндегі зарядталған бөлшектердің орын ауыстыруынан болады. Бұл жағдайда иондардың әтрүрлі қозғалғыштығының нәтижесінде, бастысы мембраналарда тосылуы және клеткаларда, қоршаған сұйықтықтарда иондардың концентрациясының өзгеруі болады. Иондық ортадағы өзгеріс клеткалардың функционалдық күйінің өзгеруіне, яғни қозуына немесе тежелуіне алып келеді.

Иондардың жергілікті концентрациясы қышқылдық-сілтілік тепе-теңдік және ағза ұлпаларына бірінші ретті әсерінің негізінде поляризациялық құбылыс жатыр.

Ұлпалардың жасушаларының күйінің функционалдық өзгеруі (әсіресе нервтік рецепторлардың) нервтік гуморальдық немесе флекторлық жолмен ағзаның келесі буындарының реакциясын тудырады, олар өз кезегінде жеке мүшелермен жүйелердің бүкіл ағзаға әсерін тигізеді. Гальванизацияны тұрақты токтың көмегімен ағза ұлпаларына дәрілік заттарды енгізумен байланыстырады. Мұндай заттардың ерітінділеріне электродтардың астындағы жапсырмалар батырылады. Процедура емдік электрофорез деп аталады.

Гальванизация мен емдік электрофорез процедурасы үшін (40-60 В) тұрақты кернеу көзі қажет, әртүрлі процедураларда ток күшін басқаруға арналған потенциометрмен жабдықталады. Мұндай көз ретінде электронды-лампалы немесе жартылай өткізгішті түзеткіштер қолданылады.

Өзіндік есептер:

Орташа тығыздығы =1,5 г/см 3 , адамның массасы m= 40кг. Адам денесінің электр сыйымдылығын сол көлемдегі электр тогын өткізетін шардың сыйымдылығына тең деп есептеңіз.

№2 есеп.Резонанстық жиіліктері және индуктивтілітері L₁=0,3 мкГн, L₂=5 мкГн болатын УЖЖ терапевтік аппараты үшін ТК қандай сыйымдылыққа ие болады?

№3 есеп. Бұлшық жасушалардан миротолқындық терапия ( ) кезіндегі маймен салыстырғандағы бөлінетін салыстырмалы жылу мөлшерін анықтаңыз?

№4 есеп. 5 см арақашықтықтағы өріс кернеулігі 2,0*10 4 Н/Кл –ге тең 4,5*10 -7 Кл нүктелік электр заряды қандай ортаға орналасқан? Осы ортаның абсолют диэлектрик өтімділігін табыңыз?

№5 есеп. Ионофорез дәрілік заттарды адам денесіне енгізу үшін қолданылады. Ток тығыздығы 0,05 мА/см 2 , t= 10 мин уақыт ішінде ауданы S=5 см 2 электродтан ауруға енгізілген дәрілік заттың иондар мөлшерін анықтаңыз?

Зертханалық жұмыстың орындалу тәртібі:

Керекті құрал-жабдықтар: УЖЖ-30 типтес терапия аппараты, ағаш сызғышқа бекітілген дипольдік антенна (ДА), микроамперметр, электролит, диэлектрлик (кастор майы), гальванизация аппараты, NaCl, KJ ертінділері, мақта, термометрлер.

1 тапсырма. УЖЖ аппараты электр өрісінің таралуын бақылау

УЖЖ аппаратының электродтарын бір-біріне параллель орналастырыңыз

ДА-ны екі электродтың орталығына орналастырыңыз. ДА қосылған микроамперметр электродтардан алыс орналасуы керек.

Кернеуді өзгертіп отырып аппараттың индикаторының көрсеткішін қызыл спектрдің ортасына қойыңыз. “Қуат” тұтқасын бұрай отырып микроамперметрдің көрсеткішін максимумға жеткізіп қойыңыз.

ДА-ны горизонталь жазықтықта 1 см-ден жылжыта отырып, микроамперметрдің көрсеткішін 1-ші кестеге жазыңыз.

ДА-ны горизонталь жазықтықта жылжытқандай, вертикаль осі бойынша 1 см-ден жылжыта отырып микроамперметрдің көрсеткішін сол кестеге жазыңыз.

6. , тәуелділік графиктерін сызыңыз,

Дата добавления: 2017-02-24 ; просмотров: 1575 | Нарушение авторских прав

источник