TUGAN-TEL.COM методические материалы, учебники, словари, переводчики и разговорники. Всё для изучения татарского языка!
автомобиль — машина
аккуратно — пөхтә, төгәл, вакытында
активный — актив, эшлекле
алфавит — әлифба
апельсин — әфлисун
б
бабушка — әби, дәү әни
бегать, бежать — йөгер-ергә
беда — бәла, каза, бәхетсезлек
бедный — ярлы, фәкыйрь
I без — -дән башка
II без — -сыз, -сез
белый — ак
берег — яр, су буе
беречь — сакла-рга
беседа — әңгәмә
беседовать — сөйләш-ергә
беспокоиться — борчыл-ырга
библиотека — китапханә
билет — билет
бить — бәр-ергә, суг-арга, кыйна-рга
биться — сугыш-ырга, кыйнаш-ырга
благодарить — рәхмәт әйт-ергә
благодарность — рәхмәт
благородный — намуслы
бледный — агарынган
блестеть — ялтыра-рга
блестящий — ялтыравыклы
ближе — якынрак
ближний — якын, бирге
близкий — якын
близко — якында
бог — алла, ходай, хода, тәңре, хак
богатство — байлык, муллык
богатый — бай
бодрый — шат күңелле, дәртле
боевой — хәрби
боец — сугышчы
бой — сугыш
бок — ян, як
более — зуррак, чагыштырмача
болезнь — авыру
болеть — авыр-ырга, сызла-рга
болото — саз, сазлык
боль — авырту, сызлау
больница — хастаханә
больно — авырта
больной — авыру
больше — зуррак
большинство — күпчелек
большой — зур
бороться — көрәш-ергә
борьба — көрәш
ботинки — ботинка
бояться — курк-ырга
брат — абый, эне
брать — ал-ырга
бровь — каш
бродить — йөр-ергә
бросать, бросить — ташла-рга
броситься — ташлан-ырга
будто — гүя, әйтерсең
будущий — киләчәк
буква — хәреф
бумага — кәгазь
бумажный — кәгазь
бурный — давыллы
бутылка — шешә
бывать — бул-ырга
бывший — булган
было — . -ган(. -кан) иде(м, ң)
бык — үгез
быстрый — тиз
быт — көнкүреш, тормыш
быть — бул-ырга
в
в предлог — 1. эченә,эчендә; 2. булып; 3. итеп
важно — кәпрәеп; әһәмиятле
важный — мөһим, әһәмиятле
вверх — өскә
вдоль — буенча, буйлап
вдруг — кинәт
ведь — бит, ич, лабаса
везде — һәркайда
везти — алып бар-ырга
век — гасыр
велеть — куш-арга
великий — бөек
вера — ышану
веревка — бау
верить — ышан-ырга, инан-ырга
верно — турылыклы; дөрес
вернуться — кайт-ырга
верный — турылыклы
верх — түбә
верхний — өске, югарыгы
верховой — атланып йөри торган
весело — күңелле
весенний — язгы
весна — яз
весной — язын, яз көне
весть — хәбәр
весь — бөтен
весьма — бик, шактый
ветвь — ботак, тармак
ветер — жил
ветка — ботак, тармак
вечер — кич
вечерний — кичке
вечером — кичен, кич белән
вещь — әйбер, нәрсә
взволнованный — дулкынланган
взгляд — (күз) караш(ы)
взглянуть — кара-рга, күз сал-ырга
вздохнуть — сула-рга
вздрогнуть — сискәнеп кит-әргә
взрослый — олы, дәү, буйга җиткән
взятый — алынган
взять — ал-ырга, тот-арга,кулга ал-ырга
взяться — тотын-ырга
вид — күренеш
видать — күрәсең
видеть — күр-ергә
видимо — күрәсең
виднеться — күрен-ергә
видно — күренә, күрәсең
видный — күренекле
виноватый — гаепле
висеть — асылынып тор-ырга
вкус — тәм, татым; зәвык
вкусный — тәмле
власть — власть, хакимлек, хакимият
влияние — йогынты
вместе — бергә
вмешаться — тыгыл-ырга
вначале — башта
внезапно — кинәт
внести — керт-ергә
вниз — аска
внизу — аста, астында, түбәндә
внимание — дикъкать, игътибар
внимательный — дикъкатьле, игътибарлы
вновь — яңадан
внутренний — эчке
вовсе — бөтенләй, һич тә, бер дә
вода — су
водить — йөрт-ергә
воевать — сугыш-ырга
военный — гаскәри, хәрби
вожатый — җитәкче, вожатый
возвратиться — кайт-ырга
возвращать — кире кайтар-ырга
воздух — һава
воздушный — һава
возиться — азаплан-ырга
возле — янында
возможно — мөмкин кадәр, бәлки
возможность — мөмкинлек
возможный — мөмкин
возникнуть — килеп чыг-арга
возразить, возражать — каршы әйт-ергә
возраст — яшь
воин — сугышчы
война — сугыш
войско — гаскәр
войти — кер-ергә
вокруг — тирә-юньдә, тирәсендә
волна — дулкын
волновать — дулкынландыр-ырга
волноваться — дулкынлан-ырга
волос — чәч
воля — ихтыяр
вон — кит, әнә
вообще — гомумән
вопрос — сорау
вопросительный — сорау
ворота — капка
ворчать — ырылда-рга, мыгырда-рга
воскликнуть — ди-яргә, кычкырып җибәр-ергә
воскресенье — якшәмбе
воспитание — тәрбия
воспитанный — тәрбияле, тәрбияләнгән
воспитывать — тәрбиялә-ргә
воспоминание — искә төшерү, хатирә
восток — шәрык, көнчыгыш
восторг — зур шатлык
восьмой — сигезенче
вот — менә, әнә
впервые — беренче тапкыр
впереди — алда
впечатление — тәэсир, йогынты
вполне — тулысынча
впрочем — ләкин, гәрчә
враг — дошман
врач — табиб
время — вакыт
вроде — шикелле, кебек
все — бөтен, барлык, барча
всегда — һәрвакыт
всего — барысы
всемирный — бөтендөнья
все-таки — шулай да
вскоре — тиздән
вскочить — сикереп мен-әргә
вслед — артыннан
вслух — кычкырып
вспомнить, вспоминать — искә төшер-ергә, хәтергә төшер-ергә
вспыхнуть — кабын-ырга
встать — тор-ырга
встретить, встречать — очрат-ырга
встретиться — очраш-ырга
встреча — очрашу
встречаться — очраш-ырга
вступить — кер-ергә, бас-арга
всюду — һәркайда
всякий — һәрбер
второй — икенче
вход — керү
входной — керә торган, керү
вчера — кичә
выбежать — йөгереп чыг-арга
выбирать, выбрать — сайла-рга
выбор — сайлау
выборы — сайлаулар
вывести — чыгар-ырга
выглядеть — күрен-ергә
выдать, выдавать — бир-ергә
выделить — аер-ырга
выдержать — чыда-рга
выехать — чыгып кит-әргә
вызов — чакыру
вызывать, вызвать — чакырып чыгар-ырга
выйти — чыгып кит-әргә
вылезти — чыг-арга
вынести — чыгар-ырга, алып чыг-арга
вынуть — ал-ырга, чыгар-ырга
выпить — эч-әргә
выполнение — үтәү
выполненный — үтәлгән
выполнить, выполнять — үтә-ргә
выпуск — чыгарылыш
выпускать — чыгар-ырга
выпускной — чыгарылыш, чыгара торган
выпустить — чыгар-ырга, җибәр-ергә
выражать — әйт-ергә, белдер-ергә
выражение — әйтем, тәгъбир, гыйбарә
вырасти — үсеп чыг-арга, үсеп җит-әргә
вырваться — алга чыг-арга, ычкын-ырга
выскочить — сикереп чыгып кит-әргә
высокий — биек, озын
высоко — югары, биек
высосать — суырып бетер-ергә
высота — биеклек, югарылык
выставка — күргәзмә
выступить — чыг-арга, чыгып бас-арга
выступление — чыгу, чыгып китү, чыгыш
вытащить — алып чыг-арга, тартып чыгар-ырга
выучить — өйрән-ергә, ятла-рга
выход — чыгу, чыгыш
выходить — тәрбияләп үстер-ергә
выше — югары, югарырак, югарыда
г
газета — газет, гәзит
герой — герой, батыр, каһарман
гигантский — гадәттән тыш зур
глава — башлык
главный — төп, иң мөһим
глагол — фигыль
глаз — күз
глубина — тирәнлек
глубоко — тирән, тирәндә
глупый — ахмак
глухой — чукрак
глядеть — кара-рга
говорить — сөйләш-ергә
год — ел
годный — яраклы
годовщина — еллык
голова — баш
голос — тавыш
голубой — зәңгәр
голубь — күгәрчен
голый — ялангач
гора — тау
гораздо — күп, күпкә, шактый
гордость — горурлык
гордый — горур
горе — кайгы
гореть — ян-арга
горизонт — офык
горло — тамак, бугаз
горный — тау
город — шәһәр
горячо — кызу, кайнар
господин — әфәнде
гостиница — кунакханә
гость — кунак
государственный — дәүләт
государство — дәүләт
готовить — әзерлә-ргә
грамотный — укый-яза белүче
граница — чик
грубый — тупас, дорфа, тәрбиясез
грудь — күкрәк, түш
груз — йөк
грустный — күңелсез, ямансу, боек
I грязь — пычрак, баткак
II грязь — кер
губа — ирен
гулять — йөр-ергә
густой — куе
д
да — әйе
давать, дать — бир-ергә
давно — күптән
даже — хәтта
далее — аннары
далеко — ерак
дальше — ераграк
данный — бирелгән, бу
дверь — ишек
двигаться — бар-ырга, хәрәкәт ит-әргә
движение — хәрәкәт
двор — ишек алды
дворец — сарай
девочка — кыз (бала)
дед — бабай
дежурить — дежур тор-ырга
дежурный — дежур торучы, кизү
действие — хәрәкәт
действительный — чын, хокукый
действовать — эш ит-әргә
делать — эшлә-ргә
деление — бүлү
дело — эш
деньги — акча
деревня — авыл
дерево — агач
держать — тот-арга
деталь — аерым яклары
дети — балалар
детство — балачак
дисциплина — тәртип, фән
длина — озынлык, буй
длинный — озын
дневник — көндәлек
днем — көндез
дно — төп
до — . -га, . -га кадәр, . -га чаклы
добавить — өстә-ргә
добиться — иреш-ергә
добрый — яхшы, игелекле
доверие — ышану, ышаныч
долго — озак
дом — йорт, өй
доска — такта
дочь — кыз
древний — борынгы
дробь — вакланма
дрова — утын
друг — дус
дружба — дуслык
думать — уйла-рга
дурак — юләр, тиле
дуть — ис-әргә
душа — җан, рух
дым — төтен
дышать — сулыш ал-ырга
дядя — абый
е
едва — көчкә
единственный — бердәнбер
единый — бердәм
ежедневно — көн саен, һәр көнне
ежегодный — ел саен була торган, еллык
ездить — йөр-ергә
еле, еле-еле — көчкә-көчкә (генә)
если — әгәр
I есть — аша-рга
II есть — бар
ехать — бар-ырга, йөр-ергә
еще — тагы, тагын
ж
жалеть — кызган-ырга
жалко — кызганыч
жаловаться — зарлан-ырга
жаркий — кызу, эссе
жарко — эссе (итеп)
ждать — көт-әргә
I же — ә, исә
II же — ук, үк
желание — теләк, дәрт
желать — телә-ргә
железнодорожный — тимер юл
железо — тимер
желтый — сары
жена — хатын
женщина — хатын-кыз
жест — ым
жесткий — каты
животное — хайван
жизнь — тормыш
житель — торучы, яшәүче
жить — тор-ырга, яшә-ргә
з
I за — артына
II за — артында
заболеть — авыр-ырга
забор — койма
забота — кайгырту
заботливый — кайгыртучан
забрать — ал-ырга
забыть — оныт-ырга
завести — алып кер-ергә
завидовать — көнләш-ергә
зависеть — бәйле бул-ырга
завоевать — яулап (сугышып) ал-ырга
завтра — иртәгә
завтрак — иртәнге аш
завтрашний — иртәгәге
заглядывать — караштыр-ырга
заговорить — сөйли башла-рга
загонять — куып керт-ергә
загораться — яна башла-рга
задание — бирем
задать — бир-ергә
задача — мәсьәлә, бурыч
задний — арткы, узган
задуматься — уйлан-ырга
задумчиво — уйланып, уйчан
зажечь — кабыз-ырга
зайти — кер-ергә
зайчик — куянкай, куянчык
заканчивать — бетер-ергә
заключение — йомгак, ябу
закон — закон, канун
законный — законлы
закончиться — тәмамлан-ырга
закончить — бетер-ергә
закричать — кычкырып җибәр-ергә
закрытый — ябык
закрыть — яб-арга
закурить — тарта башла-рга
заменить — алмаштыр-ырга
заместитель — урынбасар
заметный — күренеп тора торган
замечательный — гүзәл
замечать, заметить — күреп ал-ырга, игътибар ит-әргә
замолчать — тын-арга
занавес — пәрдә
занимать — бурычка ал-ырга
заниматься — шөгыльлән-ергә
занятие — дәрес
занятый — буш түгел
западный — көнбатыш(тагы)
запах — ис
запеть — җырлый башла-рга
записать — язып ал-ырга
записка — язу
запомнить — истә калдыр-ырга
заранее — алдан
заседание — утырыш
заслуженный — атказанган
засмеяться — көлеп җибәр-ергә
заставить — мәҗбур ит-әргә
застать — туры китер-ергә
затем — аннан соң
зато — аның каравы
затылок — баш арты
захватить — ал-ырга
зачем — ни өчен, ник
зачитаться — онытылып укы-рга
защита — яклау, саклау
защитить — сакла-рга, якла-рга
заявить — белдер-ергә
заявление — гариза, белдерү
звание — исем
звать — чакыр-ырга; атарга
звезда — йолдыз
звездочка — йолдызчык
звено — боҗра
зверь — ерткыч
звонить — шалтырат-ырга
звонок — звонок, кыңгырау
звук — аваз
звучать — яңгыра-рга
здание — бина, йорт
здесь — монда
здорово — бик нык
здоровый — сау, сәламәт
здоровье — саулык, сәламәтлек
здравствовать — исән бул-ырга
зеленый — яшел
земля — җир
земной — җир
зеркало — көзге
зерно — бөртек, ашлык
зима — кыш
зимний — кышкы
зимой — кышын, кыш көне
злой — усал
знак — билге
знакомиться — таныш-ырга
знакомый — таныш
знаменитый — атаклы
знамя — байрак
знание — белем
золото — алтын
золотой — алтын
зритель — тамашачы
зря — юкка (гына)
зуб — теш
и
и — һәм, белән
ибо — чөнки
игра — уен
играть — уйна-рга
игрушка — уенчык
идти — бар-ырга
избрать — сайла-рга
известно — билгеле
известный — таныш, билгеле
извинить — гафу ит-әргә
издали — ерактан
из-за — артыннан
изменить — үзгәрт-ергә
измениться — үзгәр-ергә
из-под — астыннан
изучать — өйрән-ергә
или — яки
иметь — ия бул-ырга
иметься — бул-ырга
имя — исем
иначе — башкача
инициатива — инициатива, башлангыч
иногда — кайчакта, кайвакыт
иной — бүтән, башка
иностранный — чит (ил)
инструмент — корал
интерес — кызыксыну
интересно — кызыклы
интересный — кызыклы
искать — эзлә-ргә
искусственный — ясалма
искусство — сәнгать
использовать — файдалан-ырга
испугаться — курк-ырга
испытание — сынау
исторический — тарихи
история — тарих
источник — чишмә, чыганак
исходный — башлангыч
исцарапать — тырнап бетер-ергә
исчезнуть — бет-әргә, юкка чыг-арга
итог — йомгак
ишь — кара
к
каждый — һәр
казаться — күрен-ергә
как — ничек
как-нибудь — ничек булса да
каков — ничек, нинди
какой — нинди
какой-либо — нинди дә булса
как-то — ничектер
каменный — таш
камень — таш
капитальный — капиталь, нигезле
капля — тамчы
карман — кесә
карта — карта
картина — рәсем, картина
касаться — ти-ергә
качество — сыйфат
квадратный — квадрат
квартира — квартир, фатир
кивать — и-яргә, селке-ргә
кивнуть — селкеп куя-рга
кинуться — ташлан-ырга
класс — класс, сыйныф
классный — класс, сыйныф
класть — сал-ырга
клетка — читлек; шакмак; күзәнәк
ключ — ачкыч
книга — китап
книжный — китап
когда-либо — кайчан да булса
кого — кемне
кое-где — кайбер җирдә
кое-как — көчкә-көчкә
кое-кто — кайберәүләр
кое-куда — каядыр, бер җиргә
кое-что — нидер, нәрсәдер
кожа — тире
колено — тез
колесо — көпчәк, тәгәрмәч
количество — сан
комната — бүлмә
конец — оч; бетте
конечно — шиксез, әлбәттә
контрольный — контроль
крик — тавыш
кровать — карават
круглый — түгәрәк
крыльцо — болдыр, ишек төбе
крыша — түбә
кстати — урынлы
кто-либо — кем дә булса
кто-то — кемдер
куда-то — кая да булса, каядыр
культура — мәдәният
купить — сатып ал-ырга
куртка — куртка
кусок — кисәк
куст — куак
кухня — аш бүлмәсе, кухня
л
ладно — ярый, яхшы, ярыйсы
ладонь — уч төбе
лапа — тәпи, аяк
ласково — ачык, назлап, иркәләп
левый — сул
легкий — җиңел
легко — җиңел
легче — җиңелрәк
лед — боз
ледяной — боз
лежать — ят-арга, ятып тор-ырга
лезть — мен-әргә, үрмәләп мен-әргә
лента — тасма
лес — урман
лесной — урман
лет — яшь, ел
лететь — очып бар-ырга
лето — җәй
летом — җәй көне, җәен
летчик — очучы
лечь — ят-арга
ли — . -мы, . -мы икән, . -ме, . -ме икән
либо — я, яки, яисә
линия — сызык, юнәлеш
лист — яфрак; табак
листок — яфрак, бер бит кәгазь
литература — әдәбият
литературный — әдәби, әдәбият
I лицо — бит
II лицо — кеше
лично — үзе (үзем, үзең)
личный — шәхси, үз, зат
лишний — артык
лишь — бары, тик, . гына, . генә
лоб — маңгай
ловить — тот-арга, аула-рга
лодка — көймә, каек
ложиться — ят-арга
локоть — терсәк
лопата — көрәк
лошадь — ат, елкы
луна — ай
луч — нур
лучше — яхшырак, әйбәтрәк
лучший — яхшырак
любимый — яраткан, сөйгән, сөекле
любить — ярат-ырга, сөя-ргә
любоваться — соклан-ырга
любовь — мәхәббәт, гыйшык
любой — теләсә нинди
любопытство — кызыксынучанлык
люди — кешеләр, халык
м
магазин — кибет
маленький — кечкенә
мало — аз, әз
малыш — кечкенә бала, сабый
мальчик — малай, ир бала
мама — әни
масло — май
I масса — масса
II масса — бик күп
I мастер — мастер
II мастер — маһир, оста
мастерство — һөнәр, осталык
материальный — матди, материаль
мать — ана, әни
махнуть — болгап куя-рга, селкер-ергә
медленно — әкрен, акрын
медленный — акрын, салмак
между — арасында, арасыннан
междугородний — шәһәрара
международный — халыкара
мелкий — вак, кечкенә; сай
мелочь — вак, вак акча
мелькнуть — күренеп кит-әргә
менее — кимрәк, азрак
меньше — кечерәк, азрак
меняться — алмаш-ырга, алмашын-ырга
мертвый — үле, үлек, мәет
местность — урын, җир
местный — җирле, урындагы
место — урын, җир, төш
месяц — ай
металлический — металл
метод — метод, ысул, алым, юл
методический — методик
механический — механика, механик
мечта — хыял, уй
мечтать — хыяллан-ырга, уйлан-ырга
мешать — уңайсызла-рга
мешок — капчык
миг — мизгел, бик кыска вакыт
милый — сөйкемле; иркәм
министерство — министрлык
мир — тынычлык; дөнья
мирный — тыныч, дусларча
мировой — дөньякүләм
младший — кече, яшь
мнение — уй, фикер
многие — күп(ләр)
много — күп
многое — күп нәрсә
многочисленный — күп санлы
множество — бик күп
могучий — көчле, куәтле
можно — мөмкин, ярый, була
мой — минем
мокрый — юеш, дымлы, җепшек
молодежный — яшьләр
молодежь — яшьләр
молодец — егет
молодой — яшь, үсмер
молодость — яшьлек
молоко — сөт
молоток — чүкеч
молчание — тынлык
молчать — дәшмә-скә, сөйләшмә-скә
момент — момент, вакыт
море — диңгез
мороз — суык, салкын
морской — диңгез, диңгездә
моряк — моряк, диңгезче
московский — мәскәү
мост — күпер
I мочь — . ал-ырга
мощность — куәт, көч, егәрлек
мощный — куәтле, егәрле
муж — ир, ир кеше
мужество — ирлек, батырлык
мужской — ир-ат, ирләр
муравей — кырмыска
мчаться — җилдер-ергә, җил-ергә, чаб-арга
мыслить — фикер йөрт-ергә, уйла-рга
мысль — фикер, уй
мыть — ю-арга
мягкий — йомшак, нечкә
мясо — ит
мяч — туп
н
на — . -га (ка); . -да (та)
набирать, набрать — җыя-рга, җыеп ал-ырга
наблюдать — күзәт-ергә, кара-рга
наверно — мөгаен
навсегда — мәңгегә
навстречу — каршы, каршыга
над — өстендә, өстеннән
надевать — кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә
надежда — өмет, ышаныч
наделать — ясап куя-рга, эшлә-ргә
наделить — бир-ергә, бүлеп бир-ергә
надеть — кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә
надеяться — ышан-ырга, өмет ит-әргә
надо — кирәк
надоедливый — борчучан, басымчак
надоесть, надоедать — борчып бетер-ергә; туйдырырга
надпись — язма, язу
назад — кире, артка
название — исем, ат
названный — аталган, исемләнгән
назвать — исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә
назначение — билгеләү, вазифа
называемый — . дип әйтелә торган
называть — исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә
называться — атал-ырга, әйтел-ергә, диел-ергә
наиболее — бигрәк тә
найти, находить — таб-арга, ач-арга, күр-ергә
найтись — табыл-ырга, югалып калма-ска
наконец — ниһаять, ахырда
наладить — төзәт-ергә, юлга сал-ырга
наоборот — киресенчә
напечатанный — басылган
написанный — язылган
написать — яз-арга, яса-рга
напоминать — искә төшереп тор-ырга
напомнить — искә төшер-ергә
направить — юнәлт-ергә, җибәр-ергә, төбә-ргә
направиться — юнәл-ергә, кит-әргә
направление — юнәлеш, уңай, агым
направо — уңга, уң якка, уңда
напрасно — юкка, заяга
например — мәсәлән, әйтик
напротив — каршыда, каршы
напряженный — киеренке, көчәнеп
народ — халык, кешеләр
народный — халык
нарядный — матур киенгән, матур
население — халык, ил-күз
насколько — никадәр, нихәтле
насмешливо — мыскыл итеп, көлеп
насмешливый — кешедән көлүчән
настать, наступить — җит-әргә, башлан-ырга
настолько — шулкадәр, шулхәтле
настоящий — хәзерге; бу; чын
настроение — кәеф, хәл, күңел
насчет — турында, хакында
наука — фән
научить — өйрәт-ергә
научиться — өйрән-ергә
научный — фәнни, гыйльми
находить — таб-арга, ач-арга, күр-ергә
находиться — табыл-ырга; урнаш-ырга
национальный — милли
начало — баш, башлангыч, нигез
начальник — башлык, түрә
начальство — түрәләр, башлыклар
начать, начинать — башла-рга, кереш-ергә, тотын-ырга
начаться — башлан-ырга
наш — безнең
не — . -ма(-мә), . -мый(-ми); түгел
небо — күк
небольшой — зур түгел, кечкенә
невозможно — мөмкин түгел
невольно — ихтыярсыз
негромко — әкрен генә
недавно — күптән түгел
недалеко — ерак түгел, якын
недаром — юкка гына
неделя — атна
недовольный — канәгатьсез
недостаток — җитмәү, кимчелек
нежный — ягымлы, назлы
незнакомый — ят, белмәгән
неизвестно — билгесез
неизвестный — ят, таныш түгел, билгесез
некогда — вакыт юк
некого — . -лык кеше юк
некоторый — кайсыбер, беркадәр
некуда — барыр җир юк
нелегко — җиңел түгел, авыр
немало — байтак, аз түгел
немедленно — хәзер үк, шунда ук
немецкий — немец, немец теле
немного — бераз, аз гына
немножко — бераз гына
необходимо — тиеш, кирәк
необходимый — кирәкле, зарур
необыкновенный — гадәттән тыш
необычайный — гадәттән тыш
необычный — гадәти түгел (булмаган)
неожиданно — көтмәгәндә, кинәт
неожиданный — көтелмәгән
неплохо — начар түгел
непонятный — аңлашылмый торган
непременно — әлбәттә
непривычный — күнегелмәгән
несколько — берничә, аз гына
несмотря — . -га карамастан
нести — бар-ырга, үтә-ргә; ис кил-ергә; сал-ырга
нестись — тиз бар-ырга, оч-арга
нет — юк
неужели — чынлап та. -мы?(мени?)
нечего — юк, ярамый
ни — бер. дә; . гына . -ма
нигде — бер җирдә дә
ниже — тәбәнәгрәк, түбәнрәк
низкий — түбән, тәбәнәк
никак — берничек тә
никакой — бернинди дә
никогда — беркайчан да
никто — һичкем
никуда — беркая да
ничего — ярыйсы, ярар
ничто — һичбер нәрсә, һичнәрсә
новенький — өр-яңа, яп-яңа
новость — яңалык, яңа хәбәр
новый — яңа
нога — аяк
нож — пычак
ножка — аяк
номер — номер, сан
нос — борын, томшык
носить — йөрт-ергә, ташы-рга, кия-ргә
ночной — төн, төнге
ночь — төн
ночью — төнлә
нравиться — оша-рга, ярат-ырга
нравственный — әхлакый, рухи
ну — я, ну, булмас ла
нужда — ярлылык, йомыш
нужно — кирәк
нужный — кирәк, кирәкле
нынешний — хәзерге, бүгенге
нынче — хәзер, бүген
о
о — . -га; турында, хакында, турыда, хакта
оба — ике, икесе дә
обе — ике, икесе дә
обед — төшке аш, төш
обедать — төшке аш аша-рга
обернуться — борыл-ырга; төс ал-ырга
обеспечить — тәэмин ит-әргә
обещание — вәгьдә, сүз
обещать — вәгьдә ит-әргә
обида — хәтер калу
обидеться — үпкәлә-ргә, хәтер кал-ырга
обидно — күңелгә авыр
обидный — хәтер калдырырлык
облако — болыт
область — өлкә; тармак; тирә
облик — йөз, чырай
обнаружить — күрсәт-ергә, белдер-ергә, таб-арга
обнять — кочакла-рга
обойти — үт-әргә
оборудование — җиһаз
обрадоваться — шатлан-ырга, сөен-ергә
образ — сурәт, образ, тәртип
образование — мәгърифәт, мәгариф, белем алу
образованный — мәгърифәтле, белемле
обратиться — мөрәҗәгать ит-әргә, әйлән-ергә
обратно — кире, киресенчә
обращать, обратить — юнәлдер-ергә, керт-ергә
обращаться — куллан-ырга
обстановка — җиһаз; хәл
обсуждать — фикер алыш-ырга
общежитие — тулай торак
общественный — иҗтимагый
общество — җәмгыять
общий — гомуми, уртак, бөтен
объявить — белдер-ергә, әйт-ергә
объяснить — аңлат-ырга
обыкновенный — гадәттәге, гади
обычно — гадәттә
обычный — гадәттәге
обязанность — бурыч, хезмәт
обязанный — тиеш, бурычлы
обязательно — һичшиксез, әлбәттә
обязательство — бурыч, йөкләмә
оглянуться — борылып кара-рга
огонек — ут (яктысы)
огонь — ут, якты
огород — яшелчә бакчасы
огромный — бик зур
одеваться — киен-ергә
одежда — кием
одетый — киеме бар (кеше), киенгән
одеть — киендер-ергә
одеяло — юрган
один — бер, ялгыз
однажды — бервакыт
однако — шулай да, ләкин
одновременно — бер үк вакытта
ожидание — көтү, өмет
ожидать — көт-әргә
озеро — күл
оказываться — табыл-ырга, булып тор-ырга
окно — тәрәзә
около — янында, тирәсендә
окончание — бетү, ахыр
окончить — бетер-ергә, очла-рга
окошко — кечкенә тәрәзә
окружающий — чолгап алган
он — ул
она — ул
они — алар
оно — ул
опасность — куркыныч
определенный — билгеле, ачык
определить — билгелә-ргә
опускаться — төш-әргә, утыр-ырга, иң-әргә
опустить — төшер-ергә, и-яргә, сал-ырга
опыт — тәҗрибә
опытный — тәҗрибәле
опять — тагын
организация — оешма
организованный — тәртипле, оешкан
организовать — оештыр-ырга, тупла-рга
оружие — корал
освободить — азат ит-әргә, чыгар-ырга
осенний — көзге
осень — көз
осенью — көзен, көз көне
осмотреть — күздән кичер-ергә
основа — нигез, буйлык
основной — төп, төп нәрсә
особенно — бигрәк тә
особенный — үзенчәлекле
особый — аерым
оставаться — кал-ырга
оставлять, оставить — калдыр-ырга, ташла-рга
остальной — калганы, башкалар
остановить — туктат-ырга
остановиться — тукта-рга, туктал-ырга
остановка — тукталыш
остаться — кал-ырга
осторожно — саклык белән, сак
остров — утрау
острый — үткен
от — . -дан; . -нан; . -ы; . -да
отвернуться — борылып чыг-арга, борыл-ырга, читкә кит-әргә
ответ — җавап
ответить — җавап бир-ергә
ответственность — җаваплылык
ответственный — җаваплы
отдавать, отдать — кайтар-ырга, бир-ергә
отдел — бүлек
отделение — бүлү, бүлек
отдельный — аерым, кайбер
отдохнуть — ял ит-әргә
отдых — ял
отдыхать — ял ит-әргә
отец — әти
отечественный — ватан
отказываться, отказаться — баш тарт-ырга
открываться — ачыл-ырга, башлан-ырга
открытие — ачыш, ачылыш
открытый — ачык; эчкерсез
открыть, открывать — ач-арга; җибәр-ергә
открыться — ачыл-ырга, башлан-ырга
откуда — кайдан
откуда-то — кайдандыр
отличаться — аерыл-ырга
отлично — бик яхшы
отличный — бик яхшы
отметить, отмечать — билгелә-ргә, язып куя-рга
отнестись — кара-рга
относиться — кер-ергә, кара-рга
отношение — мөнәсәбәт, бәйләнеш
отозваться — җавап кайтар-ырга, бәялә-ргә
отойти — кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә
отправиться — кит-әргә, олаг-ырга
отпуск — отпуск, җибәрү
отпустить — җибәр-ергә, бушат-ырга
отряд — отряд, төркем
отстать, отставать — артта кал-ырга; куб-арга
отсюда — моннан, шуннан
оттуда — аннан, тегеннән
отходить — кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә
отчего — нигә, ник
охотник — аучы
охотно — бик теләп
очевидно — күрәсең
очень — бик
очередной — чираттагы, якындагы
очередь — чират
очи — күзләр
очки — күзлек
ошибиться — ялгыш-ырга
ошибка — ялгыш, хата
оштрафовать — штраф сал-ырга
ощупью — капшана-капшана
ощутить, ощущать — сиз-әргә, тоя-рга
ощущение — тойгы
п
падать — егыл-ырга; яв-арга; капла-рга
палатка — чатыр, палатка
палец — бармак
палка — таяк
памятник — һәйкәл, истәлек
память — хәтер, истәлек
папа — әти, ата
пара — бер пар, иш, ике
парень — егет
пассажир — юлчы, пассажир
пауза — пауза, тыныш
пахнуть — аңк-ырга, ис килеп тор-ырга
перевести — күчер-ергә, чыгар-ырга
передать, передавать — бир-ергә, тапшыр-ырга әйт-ергә; йоктыр-ырга
передача — бирү, тапшыру
передовой — алгы, алдынгы
пережить — баштан кичер-ергә
перейти — чыг-арга, күч-әргә, әверел-ергә
перемена — үзгәреш; тәнәфес
перерыв — өзеклек, тәнәфес
перестать — тукта-рга
переходить — чыг-арга, күч-әргә, әйлән-ергә
период — чор, вакыт, период
перо — каурый, йон; каләм
песок — ком
петь — җырла-рга, сайра-рга
печальный — кайгылы, хәсрәтле
печка — мич
печь — мич
пешком — җәяү
писатель — язучы, әдип
писать — яз-арга; рәсем яса-рга
письмо — хат, язу
пить — эч-әргә
плавать — йөз-әргә
плакать — ела-рга
пламя — ялкын
платить — түлә-ргә
платок — яулык
платье — күлмәк
плечо — иңбаш
плита — плитә
плод — җимеш
плотный — тыгыз, еш
плохо — начар, яман
плохой — начар, яман
площадка — мәйданчык
площадь — мәйдан
плыть — йөз-әргә
по — буйлап, уңаена, белән
победа — җиңү
победитель — җиңүче
победить — җиңеп чыг-арга
побежать — йөгерә башла-рга, кач-арга
поближе — якынрак
побывать — барып кайт-ырга, бул-ырга
поведение — тәртип, холык
поверить — ышан-ырга
повернуть — бор-ырга
повернуться — борыл-ырга
поверхность — өс, йөз, өслек
повесить — эл-әргә, асып үтер-ергә
повести — алып бар-ырга
повод — сылтау
поворот — әйләнеш, борылыш
повторить, повторять — кабатла-рга
повышение — күтәрү, зураю
погибнуть — үл-әргә, һәлак бул-ырга
поглядеть — кара-рга
поглядывать — караштыргала-рга
поговорить — сөйләш-ергә
погода — һава торышы
погодить — көт-әргә
подальше — арырак
подарить — бүләк ит-әргә
подарок — бүләк
подать — бир-ергә, китер-ергә
подбородок — ияк
подвезти — китер-ергә
подвести — уңайсыз хәлгә куя-рга
подвиг — батырлык
подготовить — хәзерләп куя-рга
подготовка — хәзерлек
поддержать — тот-арга, булыш-ырга, якла-рга
поднимая — күтәреп
поднятый — меңгереп куелган
поднять, поднимать — күтәреп ал-ырга, күтәр-ергә
подняться — күтәрел-ергә, чыг-арга
подобно — шикелле, кебек
подобный — охшаш
подобрать — җыя-рга, ал-ырга
подождать — көт-әргә
подойти — кил-ергә, яра-рга, бар-ырга
подписать — кул куя-рга
подпись — кул кую, имза
подробно — тулы итеп
подруга — дус (кыз)
подружиться — дуслаш-ырга
подсказать, подсказывать — әйтеп утыр-ырга
подтвердить — дөреслә-ргә; расла-рга
подумать — уйлап тор-ырга
подучить — тагы да бераз өйрәт-ергә
подушка — мендәр
подхватить — эләктереп ал-ырга; йоктыр-ырга
подходить — кил-ергә, яра-рга, бар-ырга
подъем — күтәрү; сөрү; үр
поездка — юл йөрү
поехать — кит-әргә
пожалуй — ахрысы; бугай
пожалуйста — зинһар
пожать — кул кыс-арга
пожелать — телә-ргә
пожилой — олы яшьтәге
позади — артында
позвать — чакыр-ырга
позволить, позволять — рөхсәт ит-әргә
позвонить — шалтырат-ырга
поздний — соң
поздравить, поздравлять — тәбрик ит-әргә, котла-рга
позже — соңрак
познакомить — таныштыр-ырга
познакомиться — таныш-ырга
познать — бел-ергә, тат-ырга
поиски — эзләү
поймать — эләктер-ергә
пойти — бар-ырга, кит-әргә
пока — әлегә
показать — күрсәтеп бир-ергә
показаться — күренеп кит-әргә
показывать — күрсәтеп тор-ырга
покой — тынлык
поколение — замандаш
покраснеть — кызарып кит-әргә
покрытый — капланган
покупать — сатып ал-ырга
пол — идән
полагать — . дип уйла-рга, . дип сана-рга
полагаться — ышан-ырга, аркалан-ырга
поле — кыр
полевой — кыр .
полезный — файдалы
полезть — менә башла-рга
полететь — оч-арга
политический — сәяси
полка — шүрлек, киштә
половина — ярты
положение — торыш, хәл
положенный — куелган, тиешле
положить — куя-рга
полоса — тасма, буй, зона
полоска — озынча тар тасма
полотно — киндер; полотно
полтора — бер ярым
получать — ал-ырга, йоктыр-ырга
получаться — бул-ырга
полученный — алынган
получить — ал-ырга, чыгар-ырга, йоктыр-ырга
получиться — килеп чыг-арга
полчаса — ярты сәгать
польза — файда, сихәт
пользоваться — файдалан-ырга, куллан-ырга
полюбить — ярат-ырга
помешать — комачаула-рга
помещение — бина, бүлмә
помнить — хәтерлә-ргә
помолчать — эндәшми тор-ырга
помочь, помогать — ярдәм ит-әргә
помощник — ярдәмче
помощь — ярдәм
понадобиться — кирәк бул-ырга
понимать — аңла-рга
понравиться — оша-рга
понятно — аңлаешлы, аңлашыла
понятный — аңлаешлы
понять — аңла-рга, төшен-ергә
попасть — тидер-ергә; бар-ырга; бас-арга
поправить — төзәт-ергә, рәтлә-ргә, иплә-ргә
попробовать — татып кара-рга
попросить — сора-рга, чакыр-ырга
пора — . -га вакыт, . вакыт җитү
поработать — эшлә-ргә, эшләп ал-ырга
порог — бусага
порой — кайчакта, кайвакыт
поручение — йомыш, вазифа
порядок — тәртип
посадить — утырт-ырга; яб-арга; бәйләп куя-рга
поселок — поселок, кечкенә авыл
посидеть — бераз утыр-ырга
поскорее — тизрәк, җәһәтрәк
послать — җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә
после — соңыннан, . -дан соң
последний — соңгы, актык
послушать — тыңла-рга
послушаться — сүз тыңла-рга
послышаться — ишетел-ергә
посмотреть — кара-рга, карап ал-ырга
посоветовать — киңәш бир-ергә
посоветоваться — киңәш-ергә
пост — пост, урын
поставить — куя-рга, бастыр-ырга
поставленный — куелган
постараться — тырыш-ырга
постель — урын, ятак
постепенно — аз-азлап, акрынлап
постоянно — һәрвакыт, өзлексез
постоянный — өзлексез, даими
постоять — басып тор-ырга, сакла-рга
построенный — төзелгән, корылган
построить — кор-ырга, төз-ергә
поступить — эшлә-ргә; кер-ергә; кил-ергә
поступок — кыланыш, эш
посуда — савыт-саба
посылать — җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә
потерять — югалт-ырга
поток — гөрләвек, ташкын
потолок — түшәм
потом — аннары
потому — шул сәбәпле
поход — поход
похожий — охшашлы; тартым
почва — туфрак; нигез
почему — ни сәбәптән, ни өчен
почему-то — нигәдер, нилектәндер
почетный — мактаулы
почти — . диярлек
почувствовать — сиз-әргә, тоя-рга, хис итә-ргә
поэт — шагыйрь
поэтому — шунлыктан
появиться — кил-ергә, күрен-ергә
пояс — билбау, пояс
прав — хаклы
правда — дөрес, чыннан да
правило — кагыйдә, тәртип
правильно — дөрес
правильный — дөрес
правительство — хөкүмәт
правление — идарә итү
право — хокук
правый — уң; гадел
праздник — бәйрәм
праздничный — бәйрәмчә, бәйрәм
практика — практика, тормыш, гамәл
предел — чик, эч
предлагать — тәкъдим ит-әргә, бир-ергә
предложение — тәкъдим итү; җөмлә
председатель — рәис, председатель
представитель — вәкил
представить — бир-ергә, күрсәт-ергә
представление — тамаша; күзаллау
представлять — вәкиле бул-ырга
предстоять — алда . тор-ырга, көт-әргә
предупредить — искәрт-ергә
прежний — элекке, үткән
прекрасно — бик яхшы
прекрасный — бик матур, бик яхшы
премия — премия, бүләк
преподаватель — укытучы
прибежать — йөгереп кил-ергә
приближаться — якынае-рга
прибор — прибор; савыт
прибыть — кил-ергә; арт-ырга
привезти — китер-ергә
привести — алып кил-ергә, китер-ергә
приводить — алып кил-ергә, китер-ергә
привыкнуть — гадәтлән-ергә, күнег-ергә
привычка — гадәт, күнегү
пригласить — чакыр-ырга
пригодиться — кирәк бул-ырга, яра-рга
пригодный — яраклы
приготовить — хәзерлә-ргә; пешер-ергә
приготовиться — хәзерлән-ергә
придумать — уйлап таб-арга
приезжать — кил-ергә, кайт-ырга
прием — алу, каршылау; ысул
приехать — кил-ергә, кайт-ырга
признаться — тан-ырга
прийти — кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга
прийтись — туры кил-ергә, яра-рга
приказ — приказ, боерык
приказать — приказ бир-ергә, куш-арга
пример — үрнәк, мисал
примерно — якынча, чамалап
примерный — шәп; якынча
принадлежать — . -ныкы, . -ның
принести — китер-ергә, ит-әргә
принимать — ал-ырга, каршыла-рга
приниматься — башла-рга, тотын-ырга
приносить — китер-ергә, ит-әргә
принятый — кабул ителгән, алынган
принять — ал-ырга, каршыла-рга
приняться — башла-рга, үсеп кит-әргә
природа — табигать
присесть — чүгәлә-ргә
прислать — җибәр-ергә
прислушаться, прислушиваться — колак сал-ырга
приходить — кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга
приходиться — туры кил-ергә
причем — өстәвенә
причина — сәбәп
приятель — дус, туган
приятно — рәхәт; тәмле
приятный — рәхәт; тәмле; ягымлы
про — турында
пробежать — йөгереп үт-әргә
пробовать — сынап (тырышып) кара-рга
проведенный — үткәрелгән
проверить — тикшер-ергә
провести — алып чыг-арга; алда-рга
провожать, проводить — озат-ырга
проговорить — әйт-ергә
продолжать — дәвам ит-әргә
продукт — нәтиҗә; ризык; ашамлык
прозвучать — яңгыра-рга
прозрачный — үтә күренмәле
произведение — әсәр
произвести — яса-рга, тудыр-ырга
производительный — җитештерүчән
производить — яса-рга, тудыр-ырга, эшләп чыгар-ырга
производственный — җитештерү
производство — җитештерү, производство
произнести — әйт-ергә
произойти — бул-ырга, барлыкка кил-ергә
происходить — бул-ырга, барлыкка кил-ергә
происхождение — чыгыш
пройти — тарал-ырга; үт-әргә
промышленность — промышленность, сәнәгать
пропадать — югал-ырга
пропасть — югал-ырга, үл-әргә
просить — сора-рга, ялвар-ырга, үтен-ергә
проснуться — уян-ырга
простить — гафу ит-әргә
просто — җиңел; бары тик
простой — гади, беркатлы
простор — киңлек
просторный — киң, иркен
пространство — пространство, урын
просьба — сорау, үтенеч
против — каршы
противник — дошман, каршы як
протянуть — суз-арга, тартып суз-арга
профессия — белгечлек, һөнәр
проходить — тарал-ырга; үт-әргә
прочесть — укы-рга, укып чыг-арга
прочий — башка, калган
прочитать — укы-рга, укып чыг-арга
прочно — нык, какшамаслык итеп
прочный — ышанычлы
прошлый — узган
прощать — гафу ит-әргә
прыгать — сикер-ергә
прыжок — сикереш, сикерү
прямо — туры, туп-туры
прямой — туры
птица — кош
пугать — куркыт-ырга
пускать — җибәр-ергә, керт-ергә, тарат-ырга
пустить — җибәр-ергә, керт-ергә, тарат-ырга
пустой — буш
пустыня — чүл, сахра
пусть — ярар инде, -сын
пустяк — юк-бар нәрсә, зарар юк
путевка — путевка, юллама
путешествие — сәяхәт
путь — юл
пыль — тузан
пытаться — маташ-ырга
р
работа — эш, хезмәт
работать — эшлә-ргә, хезмәт ит-әргә
работник — хезмәткәр, хезмәтче
рабочий — эшче; эш
равно — бердәй үк, тигез
равнодушно — илтифатсыз
равнодушный — ваемсыз, исе китми торган
равномерно — бертигез
равный — тигез, тиңдәш
рад — шат, риза
ради — өчен
радоваться — шатлан-ырга, сөен-ергә, куан-ырга
радостно — шатланып, сөенеп
радостный — сөенечле, шатлыклы
радость — шатлык, куаныч
раз — тапкыр, юлы, чак
разбирать — алып бетер-ергә, тикшер-ергә
разбитый — ватылган
разбор — тикшерү, сүтү
разве — . -мыни(мени), әллә. -мы(ме)
разведчик — эзләүче, разведчик
развести — илтеп куя-рга; аер-ырга; асра-рга
развивать — үстер-ергә; ныгыт-ырга
развитие — үсеш, белем дәрәҗәсе
развитой — таза, үскән
развить — сүт-әргә; ныгыт-ырга
развиться — сүтел-ергә; ныг-ырга, үс-әргә
разглядеть — тан-ырга; бел-ергә
разглядывать — карап тор-ырга
разговаривать — сөйләш-ергә
разговор — сүз, сөйләшү
разговорный — сөйләү
раздаваться — ишетел-ергә
раздаться — яңгыра-рга
раздеться — чишен-ергә
раздумье — уй, уйлану
различный — һәртөрле
разломать — ват-арга, җимер-ергә
размер — зурлык, күләм; үлчәм
разнообразный — һәртөрле
разный — төрле
разобрать — алып бетер-ергә, тикшер-ергә
разобраться — аңла-рга, ачыкла-рга
разойтись — таралыш-ырга, тарал-ырга
разрешать — рөхсәт ит-әргә, хәл ит-әргә
разрешение — хәл итү, рөхсәт
разрешить — рөхсәт ит-әргә, хәл ит-әргә
разряд — төркем; разряд; бушану
разум — акыл, зиһен
разумеется — билгеле, әлбәттә
разумеваться — аңлашыл-ырга
разучивать, разучить — ятла-рга, өйрән-ергә
районный — район
раненый — яраланган, яралы кеше
ранний — иртән, иртә килгән
рано — иртә, иртүк, бик иртә
раньше — элегрәк, алда, башта
раскрыть — ач-арга, җәя-ргә, фаш ит-әргә
расписаться — кул куя-рга
расположенный — урнашкан, урнаштырылган
распорядок — тәртип
распоряжение — боерык, күрсәтмә
рассердиться — ачулан-ырга, җикен-ергә
рассказ — хикәя, сөйләү
рассказать — сөйлә-ргә, хикәя ит-әргә
рассматривать — күреп ал-ырга, кара-рга
рассмеяться — көл-әргә, көлә башла-рга
расспросить — сораш-ырга, белеш-ергә
расстояние — ара, ераклык
расстроиться — бозыл-ырга; какша-рга
рассуждать — уйла-рга, сөйләш-ергә
растение — үсемлек
растерянно — аптырап, каушап
растерять — югалт-ырга, жуя-рга
расти — үс-әргә, арт-ырга, көчәе-ргә
расходиться — таралыш-ырга, тарал-ырга
расчет — исәпләү; файда
реальный — реаль, тормышчан
ребенок — бала, нарасый
ребята — балалар, егетләр
редакция — редакцияләү; редакция
редкий — сирәк, сирәк була торган
редко — сирәк
резиновый — резина
резкий — кискен, ачы, борын яргыч
резко — кинәт, кискен итеп
результат — нәтиҗә, күрсәткеч
река — елга
ремонт — ремонт; ремонтлау
республиканский — республика, җөмһүрият .
речь — сөйләү; тел; речь
решать, решить — чиш-әргә, кара-рга, кыл-ырга
решение — чишү, карар, нәтиҗә
решенный — чишелгән, хәл ителгән
решительно — кыю, кискен; һич
решительный — кыю, кискен
рисунок — рәсем, сурәт
робко — кыюсыз гына, юаш кына
ровно — тигез, төгәл, бөтенләй
ровный — тигез, төз
род — ыру, нәсел; род
родина — туган ил, ватан
родители — ата-ана
родиться — ту-арга
родной — туган, туып-үскән
рождение — туу
розовый — ал; роза
роль — роль, тоткан урын
рост — үсү; буй; үсеш
рот — авыз; җан; тамак
рубашка — күлмәк
рубеж — чик, ара
рубль — (бер) сум, тәңкә
рука — кул
рукав — җиң; елга култыгы
руководитель — җитәкче, башлык
руководить — җитәкчелек ит-әргә
руководство — җитәкчелек итү
русский — рус
ручка — каләм; тотка
рыба — балык
рыбак — балыкчы
рыжий — җирән, җирән чәчле
ряд — рәт, саф; күп кенә
рядом — янәшә, якын гына
с
сад — бакча, җимеш бакчасы
садиться — утыр-ырга
сам — үзем, үзең, үзе
самодеятельность — үзешчәнлек
самолет — самолет, очкыч
самостоятельность — бәйсезлек
самостоятельный — мөстәкыйль
самый — нәкъ, үзе, үк, иң, үзе
сапоги — итек
сарай — сарай
сбиться — ялгыш-ырга, бутал-ырга
сбор — җыю, җыелу
свалиться — егыл-ырга, ав-арга, ишел-ергә
сведение — мәгълүмат, хәбәр
свежий — яңа, саф, иң соңгы
сверкающий — ялтырап торган
сверху — югарыдан, өстән
свет — яктылык, ут; дөнья, җиһан
светлый — якты, ачык, тонык
свидание — күрешү, очрашу
свобода — ирек, азатлык, хөрлек
свободно — иркен, иркенләп
свободный — азат, иркен, буш
своеобразный — үзенә бертөрле
свой — үз, үзенең
связанный — бәйләнгән
связь — бәйләнеш, элемтә
сдать — бирү, кайтару
сделанный — ясалган, эшләнгән
сделать — эшлә-ргә, ит-әргә
сделаться — бул-ырга, барлыкка кил-ергә
себя — үземне, үзеңне, үзен
северный — төньяк
сегодня — бүген
сегодняшний — бүгенге
седой — чал, агарган, аксыл
сей — бу, шушы
сейчас — хәзер, шунда ук
секрет — сер
секретарь — сәркатип
секунда — секунд
село — авыл
сельдь — сельдь, селедка
сельский — авыл
семья — гаилә
сено — печән
сердито — ачуланып, усал итеп
сердитый — ачулы, усал
сердиться — ачулан-ырга, ачу кил-ергә
сердце — йөрәк, күңел, бәгырь
середина — урта, урталык
серый — соры; сүрән, төссез
серьезно — җитди, чынлап
серьезный — җитди
сестра — кыз кардәш, апа, сеңел
сесть — утыр-ырга, кун-арга; бат-арга
сзади — арттан, артта
сидеть — утыр-ырга, утырып тор-ырга
сила — көч, куәт, хәл, дәрман
сильно — каты, нык, көчле
сильный — көчле, нык, каты
синий — күк
система — система, тәртип
сказанный — әйтелгән, диелгән
сказать — әйт-ергә, ди-яргә
сказка — әкият
скамейка — эскәмия
сквозь — үтәли, аркылы, аша
складываться — өелеп куел-ырга, тор-ырга
сколько — күпме, ничә, никадәр
скорее — тизрәк, җәһәтрәк
скоро — тиз, җәһәт, тиздән
скорость — тизлек
скорый — тиз, тиз йөрешле
скромный — тыйнак, гади; аз гына
скрыться — яшерен-ергә, күздән югал-ырга
скучно — күңелсез, ямансу, эч пошу
скучный — күңелсез, эчпошыргыч
слабо — буш итеп, тыгыз итмичә
слабый — көчсез, чирләшкә; салмак
слава — дан, шөһрәт
славный — атаклы; яхшы
слегка — аз гына, җиңелчә
след — эз, билге
следить — күзәт-ергә, кара-рга
следовать — артыннан йөр-ергә, бар-ырга
следующий — бара торган, аннан соңгы
слеза — яшь, күз яше
слишком — бик, бигрәк, үтә
словно — кебек, әйтерсең, диярсең
слово — сүз
словом — кыскасы
сложенный — өеп куелган, кушылган; бөкләнгән
сложить — өеп куя-рга
сложный — катлаулы, кыен; кушма
слой — катлам, катлау
служба — хезмәт, эш
служить — хезмәт ит-әргә, эшлә-ргә
случай — вакыйга, җай
случайно — очраклы рәвештә
случайный — очраклы, көтелмәгән
случаться — бул-ырга, туры кил-ергә
случиться — бул-ырга, туры кил-ергә
слушать — тыңла-рга, санла-рга, кара-рга
слушаться — тыңла-рга, санла-рга
слышать — ишет-ергә, сиз-әргә, тоя-рга
слышаться — ишетел-ергә,сизел-ергә, тоел-ырга
слышно — ишетелә, хәбәрләр бар
слышный — ишетелә торган
смело — кыю, гайрәтләнеп
смелый — кыю, батыр
смена — алмашыну, смена, алмаш
смерть — үлем, әҗәл, вафат
сметь — кыю (хак) бул-ырга
смешно — көлке итеп
смешной — көлке, көлдергеч
смеясь — көлеп, шаярып
смеяться — көл-әргә, мыскыл ит-әргә
смотреть — кара-рга, күзәт-ергә
смочь — булдыр-ырга, кулдан кил-ергә
смущенно — оялып, уңайсызланып
смысл — мәгънә; максат; файда
сначала — башта, яңабаштан
снег — кар
снежный — кар, карлы
снимать — төшер-ергә; сал-ырга; җый(я)-рга, ал-ырга
снимок — рәсем, күчермә
снова — яңадан, тагы бер кат
снять — ал-ырга; төшер-ергә; сал-ырга
собака — эт
собираться — җыел-ырга, җыен-ырга
собрание — җыелыш, җыелма
собрать — җыя-рга, хәзерлә-ргә
собраться — җыел-ырга, җыен-ырга
собственно — чынында, дөресендә
совершать — яса-рга, күрсәт-ергә, ит-әргә
совершенно — бөтенләй, тәмам, һич
совесть — вөҗдан, намус
совет — киңәш, мәслихәт
советовать — киңәш бир-ергә
совещание — киңәшмә
современный — замандаш, хәзерге
совсем — бөтенләй, һич тә, дөм .
согласиться — риза бул-ырга, килеш-ергә
I согласный — риза, килешкән
II согласный — тартык
содержание — эчтәлек
сожаление — кызганыч, үкенеч
создание — булдыру, төзү, язу
созданный — төзелгән, ясалган
создать — булдыр-ырга, төзе-ргә, тудыр-ырга
сознание — аң, һуш, ис, аңлау
сойти — төш-әргә, чыг-арга, куб-арга, бет-әргә
солнечный — кояш, кояшлы
солнце — кояш
сомнение — шик, шөбһә
сомнительный — шикле, шөбһәле
сон — йокы, төш
сообщать, сообщить — хәбәр ит-әргә, белдер-ергә
сообщение — хәбәр, элемтә
соревнование — ярыш
сосед — күрше, күрше-күлән
соседний — күрше
сосна — нарат
составить — янәшә куя-рга, төз-әргә, яса-рга
состояние — хәл, торыш; байлык
состоять — тор-ырга, бул-ырга
состояться — бул-ырга
союз — союз, берлек; теркәгеч
спасибо — рәхмәт
спасти — коткар-ырга, йолып кал-ырга
спать — йокла-рга
сперва — элек, башта, әүвәл
специалист — белгеч
специальность — белгечлек
специальный — махсус
спешить — ашыг-ырга, кабалан-ырга
спина — арка, сырт
спокойно — тыныч кына
спокойный — тыныч
спор — бәхәс, сүз көрәштерү, дау
спорить — бәхәсләш-ергә, җиңеш-ергә
спортивный — спорт
спортсмен — спортчы
способ — ысул, юл, юнь
способность — сәләт
способный — сәләтле, булдыклы
справа — уңнан, уң яктан, уңда
справедливый — гадел, туры, хаклы
справиться — булдыра ал-ырга, җиң-әргә
спрашивать, спросить — сора-рга, таләп ит-әргә
спрятать — яшер-ергә, качыр-ырга
спрятаться — яшерен-ергә, кач-арга, пос-арга
спуститься — төш-әргә, аска төш-әргә
спустя — үткәч
спутник — юлдаш, иярчен
сразу — шунда ук, берьюлы
среди — арасында
средний — урта, уртадагы, уртача
средство — чара, юл; акча
срок — вакыт; срок
срочно — бик тиз, ашыгыч
ставить — бастыр-ырга, урнаштыр-ырга, куя-рга
становиться — бас-арга, бул-ырга, урнаш-ырга
стараться — тырыш-ырга
старик — карт
старинный — борынгы, күптәнге, иске
старуха — карчык
старший — олы, югары, өлкән
старый — карт, иске, алама
I стать — бас-арга, урнаш-ырга, тукта-рга
II стать — бул-ырга
статья — мәкалә; маддә
стекло — пыяла
степь — дала
стих — шигырь
стоить — тор-ырга, яра-рга
стол — өстәл, табын
столб — багана
столица — башкала, мәркәз
столовая — аш бүлмәсе, ашханә
столько — шулкадәр, шулхәтле
сторона — як, чит, тараф
стоявший — торган, басып торган
стоять — тор-ырга, урнаш-ырга, тукта-рга
стража — кораллы сакчы(лар), сак
страна — ил, як
страница — бит; сәхифә
странно — гаҗәп хәл, сәер
странный — гаҗәп, сәер, әкәмәт
странствие — сәяхәт, ил гизү
страх — курку, кот очу, дәһшәт
страшно — куркыныч, курку
страшный — куркыныч, бик көчле
стрелять — ат-арга
стремиться — ашыгып бар-ырга, омтыл-ырга
стремление — омтылыш, морат
строгий — таләпчән, кырыс, төгәл
строго — таләпчәнлек күрсәтеп
строение — төзү, корылма, төзелеш
строитель — төзүче
строительный — төзү, төзелеш
строительство — төзелеш, корылыш
строить — төз-ергә, яса-рга, кор-ырга
строиться — үзеңә йорт төзе-ргә; сафка тезел-ергә
строй — саф, строй, көйләнеш
стройка — төзү, төзелеш, корылма
строка — юл
строчка — юл
стук — шакылдау, кагу, тибү
стул — урындык, утыргыч
стучать — шакылда-рга, каг-арга
стыдно — оят
суд — суд, хөкем
судить — фикер йөрт-ергә; гаеплә-ргә
судьба — язмыш, тәкъдир, күрәчәк
суметь — булдыра ал-ырга, кулдан кил-ергә
сумка — букча, сумка
сунуть — тыг-арга, куя-рга, сал-ырга
суровый — кырыс, каты, авыр
сутки — тәүлек, көн
сухой — коры, киптерелгән
существо — зат, җан иясе, кеше
существовать — яшә-ргә, бар бул-ырга
схватить — тотып ал-ырга; аңла-рга
сходить — барып кайт-ырга
сцена — сәхнә, күренеш
счастливый — бәхетле
счастье — бәхет, сәгадәт
счет — санау, исәпләү, счет
считать — сана-рга, исәплә-ргә
считаться — исәпләш-ергә, санаш-ырга
съезд — съезд, килү, корылтай
съесть — аша-рга, ашап бетер-ергә
сыграть — уйна-рга, башкар-ырга
сын — ул
сюда — монда, бире
т
тайна — сер
так — шулай, болай, мәсәлән
также — шулай ук, да
такой — шундый, шулкадәр
там — анда, шунда, тегендә
танец — бию
танцевать — бие-ргә
тарелка — тәлинкә
таскать — таш-ырга, тарт-ырга
татарский — татар
тащить — алып бар-ырга
твердить — колагына тукы-рга, ятла-рга
твердо — нык, катгый
твердый — каты, ныклы
твой — синең
творческий — иҗади
творчество — иҗат
т.е.(то есть) — ягъни
тело — тән, җисем
тем — шул хәтле, шулкадәр
темно — караңгы
темнота — караңгылык
темный — караңгы; җинаятьчел
тень — күләгә
теперь — хәзер
тепло — җылы, дусларча
теплый — җылы; ягымлы
терпеть — түз-әргә; очра-рга, күр-ергә
территория — территория
терять — югалт-ырга, аерыл-ырга, әрәм ит-әргә
тесно — тыгыз, тар
тетрадь, тетрадка — дәфтәр
тетя — апа
технический — техник
течение — агым, юнәлеш
тип — тип, төр
тихий — әкрен, тын, басынкы
тихо — әкрен, тын
тихонько — әкрен генә
тише — акрынрак, чүгез
тишина — тынлык, тынычлык
то — . -дыр, нәкъ
то — ул чагында, бер. бер, я. я
то есть — ягъни, дөресрәге
товарищ — иптәш
тогда — ул вакытта, алай булгач
тоже — шулай ук, да
толпа — халык
толстый — калын, юан
только — бары, ләкин
тон — тон, төсмер
тонкий — юка, нәфис
торжественный — тантаналы
торжество — тантана, җиңү
торопиться — ашыг-ырга
торопливо — ашыгып, кабаланып
торопливый — ашыгучан, ашыгыч
торчать — чыгып (тырпаеп) тор-ырга
тоска — сагыну, эч пошу
тот — шул, теге, бусы
тотчас — шунда ук, шул чакта ук
точка — нокта; урын
точно — нәкъ, төгәл, дөрес
точный — төгәл, дөрес, җыйнак
трава — үлән, чирәм
тракторист — тракторчы
требование — таләп
требовать — таләп ит-әргә, кирәк
требоваться — таләп ител-ергә
тревога — курку, тревога
тревожно — борчулы, шомланып
тревожный — шомлы,тревога
треугольник — өчпочмак
тронуть — тия-ргә, ал-ырга
труба — торба, морҗа, быргы
трубка — трубка, көпшә
труд — хезмәт, әсәр, көч түгү
трудиться — эшлә-ргә, тырыш-ырга
трудно — авыр, кыен, читен
трудность — авырлык, кыенлык
трудный — авыр, кыен, читен
трудовой — эш, хезмәт
трудящийся — хезмәт иясе, хезмәт итүче
туда — шунда, тегендә
туман — томан
тут — биредә, монда, шул чакта
туча — болыт, кара болыт
тщательно — ныклап, нык
ты — син
тыл — арт, тыл
тяжело — авыр, читен, кыен
тяжелый — авыр, салмак, каты
тянуть — тарт-ырга, суз-арга, суыр-ырга
тянуться — сузыл-ырга, уз-арга
у
у — янында, . -да (-та), . -ның
убегать — йөгер-ергә, кач-арга, ташы-рга
убедительный — ышандырырлык
убежать — йөгер-ергә, кач-арга, ташы-рга
убирать — алып куя-рга, җыя-рга, бизә-ргә
убить — үтер-ергә, өз-әргә, түг-әргә
уборка — җыю, җыештыру
убрать — алып куя-рга, җыя-рга, бизә-ргә
уважаемый — хөрмәтле
уважать — ихтирам ит-әргә, санла-рга
уважение — хөрмәт, ихтирам
уверенно — ышанып, туп-туры
уверенность — ышанганлык, ышану, ышаныч
уверенный — нык ышанган кеше
уверять — ышандыр-ырга
увидев — күреп (алып)
увидеть — күр-ергә, аңла-рга, бел-ергә
уговаривать — үгетлә-ргә, юмала-рга
уговорить — үгетлә-ргә, килештер-ергә
угол — почмак; чат, чатлык
уголок — почмак
уголь — күмер
угрюмо — күнелсез, караңгы
удаваться — уңышлы барып чыг-арга
удар — бәрү, тибү, удар, һөҗүм
ударить — суг-арга, бәр-ергә
удаться — уңышлы барып чыг-арга
удивительно — гаҗәп, искиткеч
удивительный — гаҗәеп, искиткеч
удивиться — ис кит-әргә, гаҗәплән-ергә
удивление — ис китү, гаҗәпләнү
удивленно — ис китеп, гаҗәпләнеп
удобно — уңайлы, җайлы, кулай
удобный — уңай, уңайлы, җайлы
удовольствие — рәхәт, хозур
уезжать — кит-әргә, китеп бар-ырга
уехать — кит-әргә, китеп бар-ырга
I уж — тузбаш (елан)
II уж — инде, лә инде
ужас — курку, кот очу, фаҗига
уже — инде
ужин — кичке аш
узкий — тар
узнав — белеп, аңлап алгач
узнавать — тан-ырга, бел-ергә, аңла-рга
узнать — тан-ырга, бел-ергә, белеш-ергә
уйти — кит-әргә, ташла-рга, чум-арга, тотыл-ырга
указать — күрсәт-ергә, ишарә ит-әргә
улица — урам
улучшаться, улучшиться — яхшыр-ырга, әйбәтлән-ергә
улучшить — яхшырт-ырга, әйбәтләндер-ергә
улыбаться — елма-ерга; оша-рга
улыбаясь — елмаеп, көлемсерәп
улыбка — елмаю, көлемсерәү
улыбнуться — көлемсерә-ргә
ум — акыл; акыл иясе
умелый — оста, булдыклы
умение — белү, сәләт
уменьшать — кечерәйт-ергә, азайт-ырга
умереть — үл-әргә, әҗәл җит-әргә
уметь — бел-ергә, кулыннан кил-ергә
умножать — тапкырла-рга, арттыр-ырга
умножить — тапкырла-рга, арттыр-ырга
умный — акыллы, башлы
упасть — егыл-ырга, төш-әргә, атыл-ырга, киме-ргә
управление — идарә (итү)
уровень — биеклек, дәрәҗә
урожай — уңыш, муллык
урок — дәрес, гыйбрәт
усесться — утыр-ырга
усилие — бердәм көч
условие — сүз куешу, шарт, таләп
услышать — ишет-ергә, ишетеп бел-ергә
усмехнуться — көлемсерә-ргә, авыз ер-ырга
уснуть — йокыга кит-әргә, йоклап кит-әргә
усовершенствоваться — камилләш-ергә
успевать, успеть — җитеш-ергә, өлгер-ергә
успех — уңыш, уңышлык
успешно — уңышлы (рәвештә)
успешный — уңышлы
успокоиться — тынычлан-ырга, басыл-ырга
усталый — арыган, талчыккан
установленный — куелган, билгеләнгән
устать — ары-рга, йончы-рга, әлсерә-ргә
устно — телдән
устраивать — кор-ырга, рәтлә-ргә, куптар-ырга
устроить — кор-ырга, рәтлә-ргә, куптар-ырга
устройство — төзелеш, җайланма
утверждать — расла-рга, . дип сана-рга
утро — иртә
утром — иртән, иртә белән
ухаживать — кара-рга, артыннан йөр-ергә
ухо — колак
уход — китү, ташлау; карау (авыруны)
уходить — кит-әргә, ташла-рга
участвовать — катнаш-ырга
участие — катнашу, теләктәшлек
участник — катнашучы
участок — участок, бүлемтек
учащийся — укучы
учеба — уку, белем алу
учебник — дәреслек
учебный — уку, уку-укыту
учение — тәгълимат, уку
ученик — укучы, өйрәнчек, шәкерт
ученический — укучы .
ученый — галим, гыйльми
учитель — укытучы, остаз, мөгаллим
учительская — укытучылар бүлмәсе
учительский — укытучы.
учить — укыт-ырга, өйрәт-ергә, ятла-рга
учиться — укы-рга, өйрән-ергә
уют — уңайлылык
уязвимый — йомшак, кимсенүчән
ф
факт — мисал
фигура — сын
физический — физика, физик
флаг — байрак, флаг, әләм
форма — форма; кием
фотография — фотография, рәсем, сурәт
фраза — җөмлә, гыйбарә
х
характер — характер, холык
хватать — тот-арга, җит-әргә
хватить — суг-арга, бәр-ергә
хвост — койрык
химический — химия . химик
хлеб — икмәк, ашлык
ходить — йөр-ергә, кара-рга
ходьба — йөреш, йөрү
хозяин — хуҗа, ия
хозяйство — хуҗалык
холод — суык, салкын
холодно — суык, салкын
холодный — салкын
хор — хор, күмәк җыр
хороший — яхшы, әйбәт
хорошо — яхшы, әйбәт, ярар
хотеть — телә-ргә
хотеться — телә-ргә
хоть — булса да
хотя — булса да, гәрчә
художественный — матур; нәфис
художник — рәссам, художник
хуже — начаррак
ц
цвет — төс
цветной — төсле
цветок — чәчәк, гөл
целина — чирәм җир
целовать — үб-әргә
целый — бөтен, тулы, буе
цель — максат
ценный — кыйммәтле
центр — үзәк, урта
центральный — үзәктәге, төп
цепь — чылбыр, богау
цыпленок — чеби, чебеш
ч
чай — чәй
час — сәгать
часто — еш
часть — өлеш, кисәк, бүлек
часы — сәгать
чаще — ешрак, куерак
чей — кемнеке
чей-то — кемнекедер
человек — кеше
человеческий — кешегә хас
человечество — кешелек дөньясы
чем — караганда, никадәр
через — аркылы, аша
чернила — кара (язу карасы)
черный — кара
черт — шайтан
черта — сызык, хасият
честно — гадел, намусы кушканча
честный — намуслы, тугры
честь — намус
четверть — чирек
число — сан
чисто — чиста (итеп)
чистота — чисталык, сафлык
чистый — чиста, саф
читатель — укучы
читать — укы-рга
член — әгъза, кисәк, член
что — нәрсә, дип
чтоб — өчен; . -сын(сен)
что-либо — ни дә булса
что-то — нәрсәдер, бераз, никтер
чувство — тойгы, хис
чувствовать — сиз-әргә, тоя-рга, хис ит-әргә
чувствоваться — тоел-ырга
чудесно — гаҗәп, бик әйбәт
чудесный — таң калырлык
чужой — башка кеше; чит, ят
чуть — аз гына
ш
шаг — адым
шагать — атла-рга, атлап бар-ырга
шагнуть — атлап куя-рга, атла-рга
шапка — бүрек
шепотом — пышылдап
шептать — пышылда-рга
шея — муен
ширина — киңлек, иң
широкий — киң, иркен, зур
широко — киң, зур
школа — мәктәп
школьник — укучы
школьный — мәктәп .
шляпа — эшләпә
штука — данә
шум — тавыш
шуметь — шаула-рга
шумно — шаулап, шаулы
шутить — шаяр-ырга, уйна-рга
шутка — шаярту
щ
щека — яңак
щенок — көчек
щи — щи, кәбестә шулпасы
э
экзамен — имтихан
экзаменовать — имтихан ал-ырга
экземпляр — нөсхә
экономика — икътисад
экономия — экономия, исрафсыз
электричество — электр
электростанция — электр станциясе
энергично — гайрәтләнеп, дәрт белән
энергия — энергия; дәрт
эта — бу
этаж — кат, этаж
это — бу
этот — бу
эффективный — тәэсирле, нәтиҗәле
эх — их, әй, эх
эхо — кайтаваз
ю
юг — көньяк
южный — көньяктагы, көньяк
юность — яшьлек
юноша — яшүсмер
юношеский — яшьлек .
юный — яшь
я
я — мин
яблоко — алма
яблоня — алмагач
яблочный — алма
явиться — кил-ергә, бар-ырга, бул-ырга
являться — бул-ырга, кил-ергә
явный — ачык, шиксез
ядерный — атом-төш .
язык — тел
яйцо — йомырка
январь — гыйнвар, январь
яркий — якты, яп-якты, ачык
ярко — якты, яп-якты
ясно — якты, аяз
ясный — якты, ачык
ястреб — карчыга
ящик — тартма
источник